این بار مستاجران هدف قرار گرفتند/ ماجرای مالیات‌های پر سر و صدا چیست؟

به گزارش مرکز مقابله با شایعات، در این میان مالیات بیشتر مورد توجه کاربران رسانه‌های اجتماعی قرار گرفت. اول آن‌که آیا افزایش مالیات‌ها برای اقشار کم درآمد واقعیت دارد و دوم، آیا دولت میخواهد از مستاجران مالیات دریافت کند؟ در این گزارش به بررسی ادعاهای حوزه مالیات خواهیم پرداخت

می‌توانیم اخبار جعلی را بشناسیم؟

یکی از مسائل پر تکرار امروز رسانه‌های دنیا تشخیص اخبار درست است. موضوعی که در 125سال قبل وجود داشت و اکنون به لطف قدرت الگوریتم در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی سرعتی غیر قابل باور در انتشار گسترده دارد. محتواهایی که گاهی غلط یا درست و یا تلفیقی از این‌ها با هدفی مشخص همانند بر هم زدن امنیت ملی یا تاثیرگذاری بر تصمیم‌های سیاسی هستند. کمک فضای مجازی به این‌ها اغلب در قالب بمباران اطلاعات تعریف می‌شود که به معنای برجسته و پرتکرار شدن یک موضوع است. در این حالت ذهن فرد خسته شده و تنها به اکتشافات خود اتکا می‌کند، به اصطلاح روان‌شناسان به سراغ میانبرهای ساده می‌رود. به ویژه آن‌که خبر موردنظر در بستر میکروبلاکینگی مثل شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و ایکس تنها با دریافت واکنش‌ها، بازدیدها و بازنشرها در صدر قرار گیرد. چراکه امروزه این فضا با عادت دادن ذهن مخاطب به خواندن متن‌های کوتاه دیگر فرصتی برای تفکر در خبر یا ادعا به آن نمی‌دهد، در چنین حالتی است که در اکثر موارد افراد به سرعت و معمولا بدون صحت‌سنجی هر خبری را می‌پذیرند. از سویی، ذهن به‌سبب قرار گرفتن در اتاق پژواک خود و علاقه‌های مشترک سیاسی یا اندیشه‌ای با برخی رسانه‌ها، مطالب آنان را بدون بررسی در سایر خبرگزاری‌ها باور می‌کند. نکته‌ای که امروزه باعنوان میانبرهای ساده روان‌شناختی در ذیل آموزش سواد رسانه‌ای مطرح می‌شود و کارشناسان علوم ارتباطات سعی در قرار دادن آن ذیل دسته‌بندی‌های هفت‌گانه اخبار جعلی دارند. در این گزارش، تعدادی از اخبار انتشار یافته پیرامون موضوع درآمد مالیاتی دولت در بودچه 1403 را از دیدگاه سواد رسانه‌ای و شناخت خبر جعلی از اخبار صحیح مورد بررسی قرار می‌دهیم.

خبر افزایش مالیات‌ها در لایحه بودجه 1403 چطور جعل شد؟

بعد از انتشار اولین نسخه از لایحه بودجه 1403 در رسانه‌ها، اخبار ضد و نقیضی در خصوص درآمد مالیاتی دولت در رسانه‌ها منتشر شد از جمله گزارشی که دنیای اقتصاد با این تیتر منتشر کرد: «دولت در بودجه ۱۴۰۳ به دنبال مالیات بستن به فقر است».  بلافاصله بعد از انتشار این مطلب، برخی پایگاه‌های خبری از جمله خبرآنلاین، عصر ایران و فرارو به بازنشر آن پرداختند.  نکته اول در خصوص  این خبر این است که تیتر با متن و محتوای گزارش همخوانی ندارد، تیتر با قطعیت به وضعیت مالیات در بودجه 1403 اشاره دارد، در حالی که متن گزارش از لایحه بودجه، گمانه‌زنی‌ها و بحث و گفتگوهای کارشناسان پیرامون آن سخن می‌گوید.

علاوه بر عدم تطابق تیتر با متن، اطلاعات و اعداد و ارقامی در گزارش ذکر شده که جای بررسی دارد. دنیای اقتصاد در این مطلب به تورم بالای پنجاه درصدی در ابتدای سال 1402 اشاره کرده و در ادامه به چرایی افزایش احتمالی درآمدهای مالیاتی پرداخته است. اما نکته‌ای که دنیای اقتصاد هیچ اشاره‌ای به آن نکرده، روند افزایش یا کاهش تورم در طی سال و تورم نقطه به نقطه در ماه‌های مختلف است. بنابر گزارش بررسی “لایحه بودجه سال 1403” مرکز پژوهش‌های مجلس، آمار تورم نقطه به نقطه در مهر امسال 40 درصد بوده است. نکته دیگری که دنیای اقتصاد در نظر نگرفته، ارتباط بین نرخ تورم و افزایش درآمدهای مالیاتی است. درآمدهای مالیاتی برای دولت‌ها از این جهت حائز اهمیت است که جزء درآمدهای پایدار محسوب می‌شوند، اینها نکات مهمی است که در بررسی لایحه و بحث مالیات‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد.  چنانچه یکم آذرماه وزیر اقتصاد در مصاحبه با روزنامه تجارت ضمن اشاره به این مسئله گفت: به سبب کاهش سهم فروش نفت در لایحه بودجه 1403 و عملی شدن سیاست انقباضی در آن، دولت قصد افزایش سهم مالیات‌ها را دارد؛ اما در گزارش دنیای اقتصاد مورخ 27آذر به آن پرداخته نشد. از طرفی، این مالیات‌ها بنابر دستور رییس‌جمهور و اعلان سخنگوی دولت در هفتم آذرماه به کارکنان و کارگران با درآمد دوازده میلیون تعلق نمی‌گرفت. بدین‌ترتیب، گزارش دنیای اقتصاد در اقناع خود به خواننده از ذکر سه مطلب خودداری کرد: 1)افزایش معافیت مالیاتی حقوق بگیران در سال آینده تا 12 میلیون تومان

2)سیاست انقباضی دولت در جهت کاهش سهم فروش نفت و افزایش درآمدهای پایدار به‌ویژه مالیات‌ها

3)محاسبه میزان اخذ مالیات‌های دولت با نرخ تورم فروردین ماه امسال

نکاتی که باعث سردرگم شدن مخاطب و ناراحتی وی از ساختار لایحه بودجه 1403 در قالب ارتباط بین مالیات‌ها و تورم می‌شد.

خبر مالیات بر مستاجران درست است؟

چهارم دی ماه پایگاه خبری تجارت نیوز خبری را با این عنوان منتشر کرد: “از دروغ تا واقعیت مالیات مستاجران در سال ۱۴۰۳ / اجاره‌نشینی هم مالیات دارد؟”. تیتری که مورد توجه برخی رسانه‌ها قرار گرفت و در فضای مجازی و رسانه‌ای دست به دست شد. در عین حال نویسنده گزارش خود به این مسئله اشاره می‌کند که چنین بندی در تبصره ششم مالیات‌ها نیست؛ سوال اینجاست که اگر چنین ماده و تبصره قانونی وجود ندارد، رسانه‌ها چرا و با چه هدفی از آن سخن می‌گویند؟

به نظر می‌رسد، طرح این گونه مسائل در فضای رسانه‌ای با اهداف مشخصی و در ادامه جریان‌سازی در موضوع افزایش درآمدهای مالیاتی و القای این مفهوم که این تغییرات بودجه‌ای ارتباط مستقیم با فشار بر اقشار ضعیف جامعه دارد، صورت می‌گیرد.

حال، چگونه مساله مالیات بر مستاجران در گزارش تجارت نیوز پرداخته شد علی‌رغم آن‌که چنین بندی در لایحه وجود نداشت؟ در اینجا گزارشگر سعی دارد تا با اتکا به ارقام حقوق کارمندان دولت و غیردولت یک محتوای جدید بسازد. ارقامی که با مراجعه به نسخه‌های اول و سوم لایحه در حوزه ارزش‌گذاری مالیات املاک مسکونی به‌ترتیب 25 و 35 میلیارد تومان است و با آمار اعلامی در تجارت نیوز متفاوت است. علاوه بر عدم تطابق خبر این پایگاه با نسخه‌های لایحه در ارزش‌گذاری مالیات املاک مسکونی، گزارش از اشاره به موضوع اصل مالکیت فرد بر املاک از ابتدای سال 1402 خودداری کرده است؛ درصورتیکه این جز اصول مالیات بندهای تبصره مالیات به‌شمار می‌رود.  بنابراین گزارش تجارت نیوز با هدف دنبال کردن بحث رسانه‌ای افزایش مالیات‌ها و ارتباط آن با اقشار ضعیف، اقدام به جعل یک خبر دیگر بنابر منبع قانونی پرداخته است.

آخرین نسخه ارسالی به کمیسیون‌های مجلس در چهارم دی

اولین نسخه ارسالی به مجلس در اول آذر

جعل روایت مالیات در لایحه بودجه 1403

به گزارش مرکز مقابله با شایعات، لایحه بودجه 1403 با تمام نقاط قوت و ضعفی که دارد، هم‌اکنون روی میز کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی در حال داوری است. اما آنچه که از میان تمام مواد و تبصره‌های لایحه بودجه مورد توجه برخی رسانه‌های جریان‌ساز قرار گرفت و به صورت ویژه به آن پرداخته شد، موضوع افزایش درآمدهای مالیاتی دولت با رویکرد تاثیر آن بر اقشار ضعیف جامعه بود. مسئله‌ای که برخی پایگاه‌های خبری مانند دنیای اقتصاد و تجارت نیوز به روش‌های مختلف سعی در اقناع، تحریک و حساس‌سازی مخاطبان نسبت به این موضوع را در دستور کار خود قرار دادند. این خبرگزاری‌ها با بهره گرفتن از عملیات‌های رسانه‌ای از جمله عدم تطابق تیتر با متن، تقطیع اخبار، عدم تناسب آمار ارائه شده با اصل موضوع، جعل خبر و ….هدف مورد نظر خود را در گزارش‌های مرتبط با بودجه و مالیات دنبال کردند. بنابراین در شرایطی که رسانه‌ها به انواع و اقسام روش‌های رسانه‌ای این توانایی را دارند که اخبار را در مسیر اهداف خود به سمع و نظر مخاطب برسانند، صحت‌سنجی اخبار و یادگیری اصول سواد رسانه‌ای یک ضرورت محسوب می‌شود.