سایه روشن‌های دستورهای رئیس‌جمهور و مقرره‌ها

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ ،متین رمضان‌خواه در گفت‌وگوی تفصیلی با ایسنا، به فرآیندی اشاره کرد که در آن موضوعی برای تصمیم‌گیری به اعضای هیات دولت ارائه می‌شود.

وی همچنین با تبیین روند تمام خروجی‌های صحن دولت به کارسازی و پیگیری‌ها در دبیرخانه هیات دولت اشاره کرد، تمامی پیشنهادهای قابل بررسی در صحن علنی هیات دولت را از جمله اهداف مورد بررسی، گفت‌وگو و تصمیم‌گیری ۲۷ عضو هیات وزیران عنوان کرد و گفت: تمام این فرآیند و روال پیش از ورود به صحن علنی هیات دولت در دبیرخانه دفتر هیات دولت پردازش می‌شود.

وی افزود: تصویب نامه‌ها، سیاست‌نامه‌ها و به طور کلی تمام مراحل فرایند تصمیم‌گیری، از ثبت و ارسال مصوبات تا پیگیری اجرای آن‌ها توسط دستگاه‌های اجرایی کشور، در دبیرخانه دفتر هیات دولت انجام می‌شود.

انجام کارها توسط دو معاونت، یک مرکز و هشت کمیسیون دبیرخانه در دولت

معاون مطالعات کاربردی دفتر هیات دولت با اشاره به ساختار دبیرخانه هیات دولت گفت: دبیرخانه هیات دولت متشکل از دو معاونت، یک مرکز و هشت کمیسیون تخصصی است؛ این کمیسیون‌ها شامل اقتصاد، برنامه و بودجه، محیط زیست، آب و حوزه زیربنایی و صنعت، فرهنگی و اجتماعی، مدیریت و منابع انسانی، حقوقی و قضایی، سیاسی و امنیتی و همچنین علمی، فناوری و هوشمندسازی هستند و مسئولیت بررسی و پردازش پیشنهادهای خام و تبدیل آن‌ها به متون تخصصی و نهایی را بر عهده دارند. ورودی کمیسیون‌ها عمدتا شامل پیشنهادهای دستگاه‌های مختلف کشور است که از سوی ۳۶ دستگاه عضو هیات دولت ارائه می‌شود. این پیشنهادها پس از ثبت و آماده‌سازی اولیه، به کمیسیون تخصصی مربوطه ارجاع داده می‌شود.

بررسی پیشنهادات در سه سطح

وی با تشریح سطوح بررسی پیشنهادها در دبیرخانه هیات دولت با اشاره به اینکه در کمیسیون‌ها در سه سطح جلسه برگزار می‌شود، تصریح کرد: در سطح اول، جلسات کمیسیون‌های تخصصی با حضور کارشناسان دستگاه‌ها، نهادهای مدنی، دانشگاهیان و مدیران مرتبط برگزار می‌شود و متن اولیه در این سطح تدوین می‌شود پس از نهایی شدن متن و رأی‌گیری، پیشنهاد وارد کمیسیون فرعی می‌شود. در کمیسیون‌های فرعی، معاونان وزرا حضور دارند و ابعاد حکمرانی، بارهای مالی و تعارض‌های احتمالی بررسی و اصلاح می‌شود. پس از تصویب در این مرحله، متن وارد کمیسیون اصلی می‌شود که اعضای آن وزرا هستند. در این سطح، تصمیم‌گیری نهایی انجام و پس از تصویب، پیشنهاد به صحن دولت ارائه می‌شود.

تحویل پیشنهادات قبل از جلسات رسمی به وزرا

رمضان‌خواه با بیان اینکه پیشنهادهای دبیرخانه هیات دولت پیش از برگزاری جلسات عمومی دولت در اختیار همه اعضای هیات دولت قرار می‌گیرد و در جلسات صحن دولت  بحث و رأی‌گیری در مورد آن انجام می‌شود، افزود: پس از تصویب، مصوبات مجددا به دبیرخانه هیات دولت بازمی‌گردد تا فرایند ثبت، ابلاغ به دستگاه‌های ذی‌ربط و پیگیری اجرای آن‌ها انجام شود. برای هر مصوبه پرونده‌ای تشکیل می‌شود و گزارش‌های دوره‌ای از میزان پیشرفت اجرای آن دریافت می‌شود.

شرح ماموریت‌های معاونت مطالعات دفتر دولت

وی در ادامه این گفت‌وگو به تبیین وظایف و ماموریت‌های معاونت مطالعات کاربردی دفتر هیات دولت پرداخت و گفت: یکی از ماموریت‌های اصلی این معاونت، تدوین سیاست‌نامه‌ها و اسناد علمی و کاربردی برای ارائه به صحن دولت است. پیشنهادهای ارائه‌شده از سوی دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و مراکز پژوهشی در این معاونت ارزیابی و تکمیل می‌شود و سپس وارد فرایند کمیسیونی شده یا به صورت سیاست‌نامه در اختیار اعضای دولت قرار می‌گیرد. تدوین گزارش‌های عملکرد دستگاه‌ها نیز از دیگر وظایف این معاونت است. برای نمونه، گزارش‌های مربوط به عملکرد دولت یا اقدامات دستگاه‌ها در شرایط خاص، پس از جمع‌آوری، تلخیص و تدوین، در اختیار اعضای هیات دولت قرار می‌گیرد.

بخشی از وظایف، پیگیری اجرای فرامین رهبری

به گفته وی، پیگیری اجرای فرامین مقام معظم رهبری، تبدیل این فرامین به شاخص‌های قابل ارزیابی و رصد میزان پیشرفت آن‌ها نیز از جمله ماموریت‌های معاونت مطالعات کاربردی است که از طریق یک اداره کل به صورت متمرکز انجام می‌شود.

معاون مطالعات کاربردی دفتر هیات دولت با تشریح جزئیات فرایند رصد و ارزیابی مصوبات و تصمیمات دولت، از تمرکز این معاونت بر تحلیل آثار تصمیم‌ها و حرکت از نظام مسائل به نظام راهکارها صحبت کرد و افزود: هر آنچه از دولت به عنوان خروجی صادر می‌شود، دارای کد و پرونده مشخص است، به صورت مستمر برای آن مکاتبه و پیگیری انجام می‌شود، ثبت و تحلیل می‌شود و میزان تغییرات و آثار آن در بخش‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین اثر هر یک از فرایندهای اجرایی در یک دستگاه بر سایر دستگاه‌ها ارزیابی می‌شود که این مجموعه اقدامات از جمله خدماتی است که معاونت مطالعات دنبال می‌کند.

رمضان‌خواه افزود: مطابق بندهای ۱۹ و ۲۱ آیین‌نامه داخلی هیات دولت، دو ماموریت ویژه نیز بر عهده این معاونت قرار دارد. علاوه بر این، بر اساس دستور اخیر رئیس‌جمهور، دو مسئولیت جدید نیز به معاونت مطالعات واگذار شده است. نخست، ایجاد و ثبت نظام پیشنهادهاست. در این چارچوب، ایده‌ها و پیشنهادهای ارائه‌شده از سوی اندیشمندان، فعالان سیاسی، کنشگران جامعه مدنی و دانشگاهیان دریافت و پس از انجام تحلیل اولیه، پیشنهادهایی که از ضریب اثربخشی و امکان اجرایی بالاتری برخوردار هستند، در قالب سیاست‌نامه برای طرح در صحن دولت آماده می‌شوند.

با نظام مسائل و نظام راهکارهای دولت هم کار داریم

رمضانخواه در ادامه با بیان اینکه تمرکز دیگر معاونت مطالعات بر نظام مسائل کشور و نظام راهکارهاست، گفت: بررسی‌های انجام‌شده در دو دهه گذشته، چه در قالب طرح‌های نگرش‌سنجی مردمی و چه در قالب آینده‌پژوهی‌های نخبگانی، نشان می‌دهد مسائل اصلی کشور در حدود ۶۰ تا ۶۵ محور قابل تجمیع است و درباره این مسائل، اجماع نسبی میان ذی‌نفعان وجود دارد. رویکرد دفتر هیات دولت در این دوره، حرکت از تمرکز صرف بر نظام مسائل به سمت نظام راهکارها و سناریوهای حل مسئله است. هدف این است که پیش از ورود به مرحله اجرا، آثار هر تصمیم از نظر بودجه‌ای، محیط‌زیستی، اجتماعی و اقتصادی ارزیابی شود تا دولت بتواند تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کند.

معاون مطالعات کاربردی دفتر هیات دولت افزود: تلاش ما این است که به جای تکرار طرح مسائل انباشته کشور، راه‌حل‌های عملی و قابل اجرا را به اعضای دولت ارائه دهیم و مشخص شود هر دستگاه چه سهم و مسئولیتی در حل این مسائل بر عهده دارد.

مصوبات دولت چند دسته است؟

معاون مطالعات کاربردی دفتر هیات دولت در ادامه با بیان اینکه خروجی تصمیمات دولت به طور کلی در سه قالب ارائه می‌شود، از تصویب‌نامه‌های هیات وزیران، مقرره‌های دولت و دستورهای رئیس‌جمهور به عنوان این سه قالب یادکرد و افزود: تصویب‌نامه‌ها عمدتا مبتنی بر قوانین بالادستی هستند. در حال حاضر، از میان ۱۸۹ بند برنامه هفتم پیشرفت، ۱۴۰ بند در سال نخست دولت از سوی کمیسیون‌های تخصصی و دبیرخانه هیات دولت تدوین و پس از تصویب در صحن دولت، به تصویب‌نامه‌های لازم‌الاجرا تبدیل شده است. این دسته از مصوبات، فارغ از گرایش دولت‌ها، تکالیفی است که دولت به موجب قوانین بالادستی مکلف به اجرای آن‌هاست، هرچند ممکن است حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از نحوه تنظیم و رویکرد اجرایی آن‌ها متأثر از نگاه دولت‌ها متفاوت باشد.

وی با اشاره به دسته دوم خروجی تصمیمات هیات دولت ادامه داد: دسته دوم، مقرره‌های دولت است که بیانگر تصمیم‌های اعضای هیات دولت بوده و روح و رویکرد هر دولت را منعکس می‌کند. تحلیل محتوای این مقرره‌ها می‌تواند تفاوت رویکرد دولت‌ها را نشان دهد. این مقرره‌ها از نظر ضمانت اجرایی، هم‌سطح مصوبات هستند، اما بیشتر ناظر بر تصمیم‌های جاری، شرایط خاص یا تحولات فوری کشورند.

دستورات رئیس‌جمهور، کار همیشگی یک‌شنبه و چهارشنبه‌ها

رمضان‌خواه با اشاره به دسته سوم خروجی‌ها گفت: دستورهای رئیس‌جمهور، تصمیم‌های شخص رئیس‌جمهور در موضوعات مشخص است که به عنوان دستور ثبت، ابلاغ و پیگیری می‌شود. این سه دسته، یعنی تصویب‌نامه‌ها، مقرره‌ها و دستورات رئیس‌جمهور، خروجی‌های اصلی جلسات دولت در روزهای یکشنبه و چهارشنبه را تشکیل می‌دهند و جهت‌گیری‌های کلان هر دولت را نشان می‌دهند.