به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از  ایرنا ، جنگل‌های زاگرس با درختان کهنسال بلوط نه فقط یک پهنه سبز بر نقشه ایران که شناسنامه هویت طبیعی، فرهنگی و تاریخی بخش بزرگی از این سرزمین هستند که همچون سدی استوار در برابر گرد و غبار ایستاده و سرچشمه حیات‌بخش‌ترین رودخانه‌های کشور شده‌اند.

اما این پهنه ها، امروز در معرض یک تهدید وجودی قرار گرفته‌اند و پیکره نحیف و بیمار آن‌ها زخمی از خشکسالی، آفات و بی‌توجهی زیر چنگال سودجویانی قرار گرفته که میراث هزاران ساله را به کام آتش می‌کشند تا سودای زودگذر خود را تامین کنند.

داستان غم‌انگیز قطع درختان بلوط برای تولید زغال قصه تازه‌ای نیست اما ابعاد آن به نقطه‌ای بحرانی رسیده و صدای قطع آن‌ها در دل شب‌های زاگرس موسیقی متن نابودی اکوسیستمی شده که هر درخت آن یک زیست‌بوم کوچک برای ده‌ها گونه گیاهی و جانوری است، درختانی که روزگاری نماد استواری و حیات بودند امروز به کیسه‌های سیاه‌رنگ زغال تبدیل شده و در بازارهای شهری به کالایی برای لذت‌های آنی فروخته می‌شوند که به قیمت مرگ تدریجی «مادر زاگرس» تمام می‌شود.

زنگ خطر اما مدت‌هاست که به صدا درآمده است، زمانی که شیرزاد نجفی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان در ۱۱ اردیبهشت ماه در نشست با نمایندگان تشکل‌ها و فعالان زیست محیطی لرستان با صراحتی تلخ اعلام کرد که زادآوری جنگل‌های بلوط زاگرس صفر و در حال از بین رفتن هستند و دیگر نمی‌توان بحران را انکار کرد.

وی با اشاره به آمارهایی تکان‌دهنده‌ گفت: ۴۱ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان در حال نابودی کامل و مچموع یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار دچار زوال شده‌اند که گواهی بر ضرورت حفظ و نگهداری از این میراث ارزشمند است.

تقاضای بازار برای زغال بلوط به عنوان یک «زغال مرغوب» برای کباب و قلیان، این چرخه ویرانگر را تقویت می‌کند و بسیاری از مصرف‌کنندگان شاید ندانند که هر تکه زغال گداخته‌ای که زیر کبابشان می‌سوزد بخشی از قلب تپنده زاگرس بوده که برای همیشه از کار افتاده است که این عدم آگاهی، بزرگترین متحد سوداگران و قاچاقچیان زغال است که با سوءاستفاده از فقر و مشکلات اقتصادی جوامع محلی تیشه به ریشه این گنجینه ملی می‌زنند.

با این حال، در میانه این اخبار نگران‌کننده کورسوی امیدی نمایان شد و اقدام اخیر یگان حفاظت منابع طبیعی و نیروی انتظامی رم‌آباد برای جمع‌آوری زغال‌های غیرمجاز یک حرکت آغازین و بسیار ارزشمند بود.

این طرح نشان داد اراده‌ای برای مقابله با این پدیده شوم شکل گرفته و قرار نیست میدان برای متخلفان خالی بماند؛ جمع‌آوری این زغال‌ها و معرفی عاملان به دستگاه قضا پیامی روشن برای کسانی است که به بهای نابودی طبیعت به دنبال پر کردن جیب‌ خود هستند.

نگرانی در قلب زاگرس

رضا احمدوند بازنشسته فرهنگی و طبیعت‌گرد در این باره می‌گوید: تمام کودکی و جوانی‌ام را در دامن همین کوه‌های پر از بلوط گذراندم، آن زمان جنگل آنقدر انبوه بود که نور خورشید به سختی به زمین می‌رسید اما الان وقتی به همان مناطق می‌روم قلبم به درد می‌آید.

وی ادامه داد: درخت‌ها یکی در میان خشک شده‌اند یا جایشان خالی است، این زغال‌هایی که در شهر می‌فروشند خون همین جنگل است، خیلی خوشحال شدم که شنیدم جلوی فروشنده‌ها را گرفته‌اند و این کار باید خیلی وقت پیش شروع می‌شد، باید آنقدر جدی ادامه پیدا کند که کسی جرات نکند به درختان بلوط دست بزند چراکه این جنگل‌ها فقط مال ما نیست بلکه امانت نسل‌های بعد است و حق نداریم این امانت را نابود کنیم.

مریم سپهوند دانشجوی رشته محیط زیست هم می‌گوید: از منظر علمی هر درخت بلوط یک اکوسیستم کامل است که از بین رفتن آن تعادل طبیعت را به هم می‌زند.

وی افزود: مشکل فقط تولید زغال نیست بلکه مشکل اصلی، فرهنگی است که فکر می‌کند منابع طبیعی تمام‌نشدنی هستند.

این دانشجوی محیط زیست گفت: جمع‌آوری زغال‌ها یک اقدام مثبت و ضروری است اما مثل یک مسکن عمل می‌کند و درمان اصلی آموزش و فرهنگ‌سازی است و باید معیشت جایگزین، به مردم به‌خصوص ساکنان روستاهای جنگل‎ نشین معرفی شود.

وی عنوان کرد: وقتی یک روستایی راه دیگری برای کسب درآمد نداشته باشد به سمت قطع درخت می‌رود، از طرفی ما به عنوان مصرف‌کننده هم مسئولیم و باید خرید زغال بلوط را تحریم کنیم و به دیگران هم اطلاع‌رسانی کنیم که پشت هر کیسه زغال یک درخت مرده ایستاده است.

از جمع‌آوری زغال تا هشدار قضایی

اقدام اخیر در خرم‌آباد با هماهنگی و جدیت دستگاه‌های مختلف به اجرا درآمد و مسئولان هر یک بر تداوم این مسیر و برخورد قاطع با متخلفان تاکید کردند.

حسین میرزایی مدیر حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، اجرای موفق این طرح را گامی مهم جهت حفظ تنوع زیستی استان دانست و گفت: درختان بلوط نه‌تنها میراث طبیعی لرستان بلکه از ارکان اصلی اکوسیستم زاگرس هستند و حفاظت از این درختان حفاظت از خاک، آب و حیات در منطقه است.

وی با اشاره به شناسایی و معرفی تعدادی از عاملان اصلی به مراجع قضایی تاکید کرد: اجرای این طرح‌ها بدون همکاری مردم به نتیجه نمی‌رسد و از شهروندان می‌خواهیم هرگونه فعالیت غیرمجاز را سریعا اطلاع دهند.

در همین راستا سرهنگ سعید امیری فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز با اشاره به مقادیر قابل توجه زغال کشف‌شده افزود: حفظ و حراست از جنگل‌های بلوط زاگرس وظیفه همگانی است، هرگونه تخریب یا برداشت غیرمجاز پیگرد قانونی به همراه خواهد داشت و یگان حفاظت با جدیت تمام با پدیده قاچاق چوب و زغال برخورد خواهد کرد.

وی از شهروندان خواست تا مشاهدات خود را از طریق سامانه‌های ۱۵۰۴ و ۱۳۹ گزارش دهند.

اهمیت موضوع تا جاییست که دستگاه قضا نیز با قاطعیت به میدان آمده است و در این راستا علی حسنوند دادستان عمومی و انقلاب مرکز لرستان نیز با صدور دستوری صریح هشدار داد: حفاظت از منابع طبیعی وظیفه‌ای ملی و قانونی است و هرگونه اقدام سودجویانه در جهت نابودی این سرمایه‌های حیاتی مصداق بارز جرم و مستوجب پیگرد قضایی خواهد بود.

وی از تشکیل تیم‌های ویژه برای شناسایی و برخورد با تولیدکنندگان زغال غیرمجاز خبر داد و اعلام کرد هیچ‌گونه مماشاتی در این زمینه پذیرفته نیست.

دادستان عمومی و انقلاب مرکز لرستان ضمن هشدار به متخلفان گفت: با هماهنگی اداره‌کل منابع طبیعی و محیط زیست استان تیم‌های ویژه‌ای برای شناسایی و برخورد با تولیدکنندگان زغال غیرمجاز تشکیل شده‌اند و با متخلفان به شدت برخورد خواهد شد.

وی همچنین از عموم مردم خواست در صورت مشاهده تخریب جنگل‌ها یا فعالیت‌های مشکوک در زمینه تولید زغال، مراتب را به مراجع قضایی یا ادارات منابع طبیعی اطلاع دهند تا اقدامات قانونی لازم صورت گیرد.

بلوط‌ها برای ماندن به همت همگانی نیازمندند

آمارهای رسمی و هشدارهای کارشناسان تصویری از یک آینده تاریک بدون بلوط با فرسایش شدید خاک، سیلاب‌های ویرانگر و هجوم ریزگردها را ترسیم می‌کنند؛ بحران جنگل‌های بلوط زاگرس یک زخم عمیق بر پیکره طبیعت ایران است که دیگر نمی‌توان آن را با مرهم‌های کوچک التیام بخشید.

اقدام ارزشمند جمع‌آوری زغال‌های غیرمجاز در لرستان اگرچه یک گام مثبت و ضروری، اما تنها آغاز راهی دشوار و طولانی است و زمانی به نتیجه خواهد رسید که به یک عزم ملی و باور عمومی تبدیل شود.

برخورد قاطع قضایی با «دانه‌درشت‌ها» و سرشاخه‌های اصلی قاچاق چوب در کنار آموزش و توانمندسازی جوامع محلی برای ایجاد مشاغل پایدار و جایگزین ۲ بال ضروری برای پرواز به سوی حفاظت پایدار از این جنگل‌ها هستند و در نهایت، سرنوشت بلوط‌های زاگرس نه فقط در دستان مسئولان که در دستان تک‌تک ماست، از شهروندی که با نخریدن زغال بلوط چرخه تقاضا را می‌شکند تا فعال محیط زیستی که با آگاهی‌بخشی، فرهنگ حفاظت را ترویج می‌دهد.

زاگرس برای زنده ماندن بیش از هر زمان دیگری به همت همگانی ما نیازمند است، پیش از آنکه تنها خاطره‌ای سبز از این جنگل‌های باشکوه در آلبوم‌های قدیمی باقی بماند.