شبیخون به هیرکانی

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از ایرنا ، در شرایط فعلی حفظ جنگلهای هیرکانی به یک دغدغه جدی برای شهروندان و دوستداران این میراث کهن تبدیل شد و در سالهای اخیر با فعال تر شدن سازمان های مردم نهاد و فعالان محیط زیستی روشنگری ها در این حوزه بیشتر از گذشته شد.

ارائه آمارهای کشف چوب های قاچاق و دستگیری سوداگران که در شش ماهه نخست سال توسط دستگاه های مربوطه ارائه شد موجی از نگرانی را در بین دوستداران جنگلهای هیرکانی به همراه داشت.

هر چند کارشناسان دلایل مختلفی را برای شدت گرفتن قاچاق درختان هیرکانی بر می شمارند و از کمبود نیرو و اعتبار برای محیط بانان تا شرایط اقتصادی و بیکاری اهالی بومی منطقه به همراه بازدارنده نبودن مجازات های فعلی برای سوداگران را از جمله دلایل تخریب هیرکانی بر می شمارند اما کارشناسان بر این باورند با وجود همه این مشکلات نباید اجازه داد که این میراث ارزشمند بیش از این تخریب و گستره آن کاهش یابد.

حمله و تخریب جنگلهای هیرکانی که از سالهای قبل تاکنون توسط سوداگران چوب و جنگل در حال انجام است که تاکنون زخم های بسیار عمیق بر پیکر این میراث کهن وارد کرده است.

از سوی دیگر دوستداران محیط زیست و جنگلهای هیرکانی با پدیده های جدید به نام اجرای طرح های گردشگری در هیرکانی مواجه شدند که این امر هم فرایند تخریب جنگلهای هیرکانی را سرعت بخشید. هر چند اجرای این طرح ها عنوان زیبای دارد اما اجرای آنها نه تنها خیری برای هیرکانی ندارد بلکه درختان سر به فلک کشیده ای که ریشه در عمق تاریخ دارند را به مسلخ گاه می برند.

استان مازندران که به عنوان قطب گردشگری در کشور مطرح است، شکوه حیرت انگیز جنگل‌های هیرکانی یکی از مقصد های اصلی گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود و حفظ این میراث برای نسل های آینده یک امر ضروری محسوب می شود.

در سال های اخیر برخی از طرح های گردشگری به میزبانی جنگل‌های هیرکانی مازندران انجام شد و برخی دیگر از این طرح ها در دست مطالعه و اجرا قرار دارد.

صاحبنظران بر این باورند اجرای طرح گردشگری در قلب جنگل‌های هیرکانی برای خود این جنگل هم باید آورده داشته باشد در غیر این صورت طرحی که سودی برای این جنگل نداشته باشد، مورد تائید نیست.

کمبود جنگلبانان، سرقت پیاپی چوب و اراضی جنگلی به همراه آتش سوزی ها از جمله چالش های پیش روی این میراث چند میلیون ساله است.

کارشناسان محیط زیست تاکید دارند درصد بسیار کمی از درآمد طرح های گردشگری باید برای خرید تجهیزات و نگهداری جنگل‌های هیرکانی مازندران سرمایه گذاری شود.

با توجه به این که به طور معمول هزینه اجرا و سرمایه گذاری طرح های گردشگری در جنگل‌های هیرکانی بسیار زیاد است درصد کمی از درآمد آن هم برای نجات هیرکانی اثربخش است.

قدمت جنگل های هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگل‌های هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیل‌های زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.

در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود.

اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگل‌ها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.

همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایت‌های گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

دستگیری ۹۰۰ قاچاقچی چوب

در این پیوندمدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری اظهار کرد: ۳۰ گروه سازمان یافته قاچاق چوب از ابتدای سال جاری تاکنون در استان منهدم و ۹۰۰ متخلف دستگیر شدند.

علی باقری جامخانه گفت: جنگل های هیرکانی از اهمیت بالایی برخوردار است تا جایی که برخی منطقه ها به عنوان میراث ملی در یونسکو ثبت جهانی شده است.

وی با بیان این که با تعامل و همکاری دستگاه قضا و فرماندهی انتظامی استان موفق شدیم طی ۶ ماه مقدار ۲ هزار و ۱۷۹ هکتار از عرصه های منابع ملی را در راستای اجرای احکام قضایی خلع ید کنیم و به دولت بازگردانیم، افزود: با همکاری پلیس امنیت اقتصادی، عوامل انتظامی و دادستانی های شهرستان ها، از ابتدای سال تاکنون ۳۰ باند سازمان یافته قاچاق چوب را منهدم کردیم که بیشتر از استان های همجوار شمالی مبادرت و اقدام به حمل و خرید و فروش چوب آلات قاچاق می کردند.

باقری جامخانه در ادامه با اظهار این مطلب که حدود ۹۰۰ نفر قاچاقچی چوب را در همین راستا دستگیر کردیم که از این تعداد، ۱۲۰ نفر قاچاقچی شرور و حرفه ای و سابقه دار بوده اند، عنوان کرد: با اقدامات و تلاش های شبانه روزی همکاران منابع طبیعی ۸۰ درصد موفقیت در جلوگیری از قطع درخت در شهرستان های بحرانی را داشتیم و خیلی از شهرستان های ما سفید هستند.

توقیف ۵۶۲ خودرو حامل چوب هیرکانی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری با اشاره به این مهم جنگل های هیرکانی نگین جنگل های جهان است و همین موضوع، مسئولیت ما را سنگین تر می کند، گفت: در طی ۶ ماه سال جاری، تعداد ۵۶۲ خودرو از قاچاقچیان و متخلفین توقیف و تعداد ۳۷ دستگاه تجهیزات مرتبط ضبط شد.

استان مازندران حدود ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.

جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگل های شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.

البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.

ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد.

همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.

از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.

درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.

به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از ۴۰ درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض ۳۸ درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.