۱۲ فقط عدد نیست، هشدار است
به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ ،طی روزهای گذشته خبری در برخی رسانه‌ها منتشر شد که میانگین نمرات دانش‌آموزان به زیر ۱۲ رسیده است. البته «حسین صادقی» رئیس مرکز ارتباطات و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با تابناک این خبر را فیک و نادرست دانست و گفت: «چگونه است وقتی که امتحانات خرداد تازه استارت خورده و هیچ برگه امتحانی تصحیح نشده است، این نمرات و این میانگین اعلام شود. نمی‌دانیم انتشار چنین مطالبی با چه هدفی صورت گرفته است، اما باید اعلام کنم که هیچ برگه امتحانی در وزارت آموزش و پرورش برای امتحانات خرداد تصحیح نشده است و امتحانات نیز تازه استارت خورده است». اینکه چنین خبری فیک است یا درست، یک مساله است و اینکه دانش‌آموزان به لحاظ تحصیلی چه وضعیتی دارند، مساله دیگری است. «محسن زارعی» رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت وزارت آموزش و پرورش در شهریور ۱۴۰۳، در نشست خبری با رسانه‌ها گفت: «نتایج آزمون در پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم در رشته علوم تجربی بدین شرح است، در پایه دهم میانگین نمرات ۱۲.۶۴، یازدهم ۱۱.۵۲و پایه دوازدهم، ۱۲ است. در رشته ریاضی پایه دهم، ۱۲.۶۹، پایه یازدهم ۱۱.۲۶ و پایه دوازدهم ۱۱.۸۲ است. در رشته علوم انسانی پایه دهم میانگین نمرات ۹.۴۴، پایه یازدهم ۹.۰۷ و پایه دوازدهم ۹.۱۳ است».
با همه اینها نگاهی به نمرات سال گذشته دانش‌آموزان نشان می‌دهد که بالاترین میانگین معدل ۱۲.۶۹بوده است. حال این سوال مطرح می‌شود که مهمترین دلایل به وجود آمدن این مساله چیست؟ چنین مساله‌ای نیازمند تحقیق و بررسی و گفت‌وگو با کارشناسان حوزه آموزش و پرورش است تا با آگهی در این زمینه به حل مساله بپردازیم. برای پاسخ به چنین سوالی پژوهشگر ایرنا گفتگویی با «نرگس ملکزاده» کارشناس آموزش و پرورش انجام داده که متن آن را در ادامه می‌خوانیم.
با حجم زیاد مطالب آموزشی و کمبود زمان، دانش‌آموزان یادگیری عمیق ندارند
ایرنا: بررسی نمرات دانش‌آموزان طی سال‌های گذشته و گفت‌گو با معلمان نشان می‌دهد که دانش‌آموزان با افت تحصیلی مواجهه شده‌اند. بنظر شما مهمترین دلایل این مساله چیست؟
ملکزاده: این مساله می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد؛ از جمله آنها افزایش فشار درسی و محتواهای سنگین کتاب‌های درسی است. بسیاری از دانش‌آموزان با حجم زیاد مطالب آموزشی و کمبود زمان در برابر این حجم زیاد مواجهه هستند به همین دلیل زمانی برای یادگیری عمیق ندارند. علاوه بر این کاهش کیفیت آموزش حضوری به ویژه پس از دوران کرونا، بدین صورت که بسیاری از مدارس هنوز نتوانسته‌اند کیفیت آموزش حضوری را به سطح قبل باز گردانند. تغییر شیفت از حضوری به مجازی یا بالعکس مورد دیگر است. همین باعث شده که وابستگی بیش از حد به آموزش مجازی بوجود بیاید که بعضی از دانش‌آموزان در دوران آموزش مجازی پایه درسیشان بسیار ضعیف شده است که در سال‌های اخیر بسیار تاثیرگذار بوده است. همین پایه ضعیفی که در دوران کرنا بوجود آمد در پایه دوازدهم که معدلشان سرنوشت‌ساز است و خروجی گرفته می‌شود چه به صورت رسانه‌ای و چه برای آینده خود دانش‌آموز تاثیر منفی خود را نشان می‌دهد.
ایرنا: استرس و فشارهای روانی تا چه اندازه در این مورد دخیل می‌دانید؟
ملکزاده: اتفاقاً مورد دیگری که روی میانگین نمره دانش‌آموزان تاثیر گذاشته است مساله روانی و استرس‌های اجتماعی است که دانش‌آموزان با آنها مواجهه هستند. فشارهای روانی، استرس امتحان، مشکلات خانوادگی و اقتصادی همه این عوامل در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان تاثیر منفی می‌گذارد. از طرفی نیز ما با کاهش انگیزه در میان دانش‌آموزان مواجهه هستیم که یک برنامه‌ریزی مشخص برای آینده خود ندارند. انگیزه کافی برای ادامه تحصیل ندارند و همین باعث می‌شود تلاششان کم شود و افت نمراتشان بیشتر شود.
کمبود معلمان متخصص یک معضل است
ایرنا: سیستم آموزشی و به طور کلی ساختار را تا چه اندازه در به وجود آمدن چنین مساله‌ای دخیل می‌دانید؟
ملکزاده: کمبود معلمان متخصص نیز معضلی دیگر است. به دلیل نبود نیروی کافی، هر معلمی ناچار است در هر ساعتی که خالی دارد، کلاس‌هایی خارج از تخصص خود را تدریس کند. در نتیجه، ضعف در روش تدریس پدید می‌آید. گاهی اصلاً معلم متخصص وجود ندارد و گاهی نیز معلم تخصصی حضور دارد اما به‌روز نشده و با شیوه‌های نوین تدریس آشنایی کافی ندارد. تعامل مؤثر میان معلم و دانش‌آموز نیز در این میان کاهش یافته و همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا کاهش معدل پدید آید.
همچنین یکی از مهمترین دلایلی که در سال‌های اخیر، به‌ویژه در پایه دوازدهم، موجب افت معدل شده است، تغییر نوع سؤالات امتحانی است. شیوه طرح پرسش‌ها از حافظه‌محوری به سمت پرسش‌های مفهومی و عملکردی سوق یافته است. این تغییر در رویکرد ارزشیابی، تلاشی مثبت از سوی نظام آموزشی برای فاصله گرفتن از روش‌های سنتی و حرکت به سوی سنجش تفکر، تحلیل، کاربرد و درک عمیق مطالب بوده است. با این حال، اجرای این تغییر بدون آمادگی کافی معلمان و دانش‌آموزان، منجر به افت نمرات شده است.
روش تدریس بسیاری از معلمان همچنان مبتنی بر حفظ مطالب و تکرار آن‌هاست، در حالی که سؤالات جدید مستلزم تحلیل، درک مفاهیم و توانایی تفکر انتقادی است. این ناهماهنگی میان روش تدریس و نوع سؤالات، دانش‌آموز را در امتحانات نهایی دچار سردرگمی می‌کند. برای پاسخ‌گویی موفق به سؤالات مفهومی، دانش‌آموز باید مهارت‌هایی نظیر درک عمیق، استدلال، برقراری ارتباط میان مفاهیم و حل مسئله را کسب کرده باشد اما بسیاری از دانش‌آموزان، به دلیل عدم آموزش کافی در این زمینه، فاقد این مهارت‌ها هستند.
نبود آموزش لازم و نداشتن آمادگی کافی برای مواجهه با این نوع سؤالات، آمادگی روانی دانش‌آموز را نیز کاهش می‌دهد. دانش‌آموز در زمان امتحان با اضطراب و استرس روبروست، زیرا سبک سؤالات برای او ناآشنا و دشوار است و همین امر منجر به کاهش نمرات می‌شود. در مجموع، این تغییرات اگرچه در بلندمدت می‌توانند به رشد فکری و مهارتی دانش‌آموزان بینجامند اما به شرط آن‌که معلمان آموزش ببینند، دانش‌آموزان به‌تدریج آماده شوند و در روش‌های تدریس و ارزشیابی نیز بازنگری‌های لازم صورت گیرد.
ایرنا: آموزش‌های آنلاین به خصوص بعد از کرونا که بسیار زیاد شد، چه تاثیری در این وضعیت دارند؟
ملکزاده: آموزش آنلاین و تغییرات آموزشی ما نقش بسیار قابل توجهی در کاهش معدل دانش‌آموزان در سال‌های اخیر داشته‌اند. کاهش کیفیت یادگیری دانش‌آموزان‌مان در آموزش آنلاین در دوران کرونا، مسئله‌ای است که خودتان نیز مطلع هستید؛ آموزش مجازی به‌سرعت و بدون آمادگی قبلی اجرا شد. بسیاری از دانش‌آموزان‌مان با چالش‌هایی مواجهه بودند؛ مانند نداشتن دسترسی مناسب به اینترنت، نبود تعامل کافی با معلم یا ضعف در تمرکز و انگیزه هنگام یادگیری در خانه که منجر به افت یادگیری می‌شود.
اما به‌جز این موارد که باعث کاهش کیفیت یادگیری در آموزش آنلاین شد، دلایلی مانند اینکه معلمان ما در آن زمان تسلط کافی بر ابزارهای آموزشی نوین نداشتند نیز قابل ذکر است. چراکه ما بدون آمادگی زیرساختی وارد این فضا شده بودیم. همه معلمان تجربه کافی برای آموزش مؤثر در فضای آنلاین را نداشتند. بنابراین نتوانستند آموزش کلاس حضوری را به‌درستی در فضای مجازی بازآفرینی کنند. همین امر موجب شد که ما در سال‌های پس از آموزش آنلاین، با افت سطح پایه مواجهه شویم.
ضعف یادگیری در دوران آموزش مجازی باعث شد که دانش‌آموزان در پایه‌های بعدی با خلأ درسی جدی مواجهه شوند که جبران آن واقعاً دشوار بود و همین امر نیز منجر به افت نمرات دانش‌آموزان گردید. این تغییر آموزشی که از آموزش حضوری به سمت آموزش مجازی صورت گرفت، تغییری آموزشی بود که بدون آن‌که دانش‌آموزان با شرایط آن سازگاری داشته باشند، اجرا شد.
ما همچنین با تغییراتی مانند افزایش محتوای کتاب‌های درسی، تغییر سبک سؤالات به مفهومی و نیز اعمال فشار برای دستیابی به نتایج بهتر روبه‌رو بودیم؛ چرا که قرار بود معدل در نتایج کنکور تأثیرگذار باشد. این موارد، بدون در نظر گرفتن شرایط روحی دانش‌آموزان، موجب کاهش اعتمادبه‌نفس و افت تحصیلی آنها شد.
در نتیجه، آموزش آنلاین و تغییرات آموزشی که با نیت ارتقای کیفیت اجرا می‌شوند، زمانی که زیرساخت کافی فراهم نباشد، آموزش ناقص باشد و با شرایط و توانایی‌های دانش‌آموزان تطبیق نداشته باشد، می‌توانند در کوتاه‌مدت تأثیرات منفی نیز بر معدل دانش‌آموزان ما داشته باشند.
برخی از دانش‌آموزان دچار نوعی بی‌انگیزگی و افسردگی خفیف هستند
ایرنا: وضعیت روحی و روانی دانش‌آموزان چه تاثیری بر افت عملکرد تحصیلی آنها دارد؟
ملکزاده: وضعیت روحی و روانی دانش‌آموزان تأثیر بسیار زیادی بر عملکرد تحصیلی آنها دارد و در سال‌های اخیر این تأثیر بیش از پیش نمود یافته است. توجه کنید که جنبه‌های مختلف این تأثیر، همچون افزایش اضطراب، استرس و فشار روانی، از جمله موارد مهمی هستند که دانش‌آموزان امروزی با آنها مواجه‌اند. فشارهایی که شامل رقابت‌های شدید درسی، نگرانی از آینده، انتظارات بالای خانواده‌ها و معلمان و گاهی ترس از شکست می‌شود، به‌طور قابل توجهی بر روحیه آنها تأثیر می‌گذارد. همه این عوامل باعث کاهش تمرکز، افزایش اضطراب امتحان و در نتیجه افت عملکرد تحصیلی می‌شود.
علاوه بر این، افسردگی و بی‌انگیزگی نیز از دیگر دلایل مؤثر در افت تحصیلی برخی دانش‌آموزان است. برخی از دانش‌آموزان دچار نوعی بی‌انگیزگی و افسردگی خفیف هستند که ممکن است ناشی از مشکلات خانوادگی، اقتصادی یا بحران هویتی مرتبط با سن آنها باشد. این شرایط باعث می‌شود که علاقه و تلاش کافی برای درس خواندن نداشته باشند.
نمی‌توان از تأثیرات کرونا نیز چشم‌پوشی کرد. دوران کرونا باعث ایجاد انزوای اجتماعی، قطع ارتباط با همسالان و محدود شدن فعالیت‌های فوق‌برنامه دانش‌آموزان شد که آسیب‌های روانی به دنبال داشت. این آسیب‌ها هنوز در برخی افراد مشاهده می‌شود؛ اگرچه ممکن است شدت آن کاهش یافته باشد اما اثراتش بر شخصیت و آشفتگی روانی دوران کرونا می‌تواند همچنان بر یادگیری آنها تأثیرگذار باشد.
علاوه بر همه این موارد، کمبود حمایت روانی در مدارس نیز مشکلی جدی است. بسیاری از مدارس، به‌ویژه مدارس دولتی، فاقد مشاوران کارآمد و سیستم روانشناسی منسجم هستند که بتوانند مشکلات روحی دانش‌آموزان را شناسایی، مدیریت و پیگیری کنند. بی‌توجهی به این مسائل موجب تشدید مشکلات روانی و افت تحصیلی می‌شود. در بسیاری از مدارس حتی مشاور به‌طور کامل وجود ندارد و عمده تمرکز مشاوره‌ها بر پایه متوسطه اول است، در حالی که دانش‌آموزان متوسطه دوم با فشار امتحان نهایی، تغییرات قوانین و نوع سؤالات مواجه‌اند که نیازمند حضور و حمایت جدی مشاوران هستند. متأسفانه چنین حمایتی در مدارس به شکل مطلوب وجود ندارد.
ایرنا: ارزیابی شما از نقش خانواده‌ها در وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان چگونه است؟
ملکزاده: در رابطه با نقش خانواده در افت یا پیشرفت دانش‌آموزان، به‌روشنی مشخص است که خانواده یکی از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار می‌باشد. در برخی موارد، خانواده‌ها ناخواسته با رفتارها یا شرایطی که ایجاد می‌کنند، زمینه‌ساز افت تحصیلی فرزندان‌شان می‌شوند. یکی از این موارد می‌تواند کمبود نظارت و پیگیری تحصیلی باشد. بسیاری از خانواده‌ها به دلایل مختلف از جمله مشغله کاری، ناآگاهی یا مشکلات خانوادگی، پیگیری منظم و مستمری از وضعیت درسی فرزندان‌شان ندارند؛ این عدم نظارت موجب می‌شود که دانش‌آموزان از مسیر تحصیلی فاصله گرفته و دچار افت شوند.
از سوی دیگر، فشار بیش از حد و انتظارات غیرواقعی خانواده نیز می‌تواند تأثیر منفی داشته باشد. برخی خانواده‌ها با انتظارات بالا و مقایسه مداوم فرزندان‌شان با دیگران، اضطراب و بی‌اعتمادی را در آنها تقویت می‌کنند، اعتماد به نفسشان را کاهش می‌دهند و خستگی روانی را در دانش‌آموزان ایجاد می‌کنند که همه این موارد منجر به افت تحصیلی می‌شود.
یکی دیگر از موارد مرتبط با خانواده، فقدان فضای مناسب برای مطالعه در منزل است. شرایطی مانند نبود محیط آرام، امکانات آموزشی حداقلی و زمان‌بندی مشخص برای مطالعه، تمرکز و یادگیری دانش‌آموز را دچار آسیب می‌کند. اگر خانواده نتواند این شرایط را فراهم کند یا حتی اگر دانش‌آموز تلاش کند اما محیط خانه آرامش و سکوت لازم برای مطالعه را نداشته باشد، یادگیری او تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
همچنین مشکلات خانوادگی نظیر تنش‌های عاطفی، اختلافات والدین، مسائل مالی و بی‌ثباتی عاطفی مستقیماً بر ذهن دانش‌آموز اثرگذار است و تمرکز وی را کاهش می‌دهد. خانواده‌ها همچنین گاهی کم‌توجهی نسبت به مسائل روانی و انگیزشی دانش‌آموزان دارند. برای مثال، خانواده‌هایی که صرفاً بر نمره تمرکز می‌کنند و به احساسات، نیازها و علایق فرزندان خود توجهی ندارند، موجب ایجاد بی‌انگیزگی و فرسودگی ذهنی در دانش‌آموزان می‌شوند.
بدیهی است که خانواده نهاد حمایتی اصلی دانش‌آموز است و در صورت فقدان آگاهی، همراهی و هماهنگی لازم، نبود حمایت عاطفی، عدم تعادل میان پیگیری و استقلال دانش‌آموز و عدم توانایی در فراهم آوردن محیطی امن و آرام که از وظایف ذاتی و حیاتی خانواده است، موفقیت تحصیلی فرزندان قطعاً به مخاطره می‌افتد و زمینه افت تحصیلی فراهم می‌شود.
ایرنا: با توجه به مسائلی که به آن اشاره شد، چه عواملی موفقیت تحصیلی یک دانش‌آموز را تضمین می‌کند؟
ملکزاده: روحیه خوب، آرامش روانی و احساس امنیت ذهنی دانش‌آموز، زمینه‌ساز موفقیت و پیشرفت تحصیلی اوست. هرچه وضعیت روانی دانش‌آموز متزلزل‌تر باشد، احتمال افت تحصیلی نیز بیشتر می‌شود. بنابراین، توجه به سلامت روان دانش‌آموزان باید یکی از اولویت‌های اصلی نظام آموزش و پرورش باشد و نباید دانش‌آموزان را از لحاظ درسی و روانی به حال خود رها کرد. دانش‌آموزان نیازمند حمایت روانی هستند که نظام آموزشی می‌تواند با کمک مشاوران این حمایت را فراهم آورد.
برچسب ها :دانش‌آموزان ، فشار درسی ، کلاس‌های درسی
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰