کالاشدگی اسلحه؛ درگیری‌های طولانی‌تر و جهانی

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از ایرنا ، از آغازین روزهای جنگ روسیه و اوکراین، کشورهای اروپایی در مورد کشیده شدن پای جنگ به اروپا هشدار دادند. فرضیه جنگی تمام عیار تا سال ۲۰۳۰ میلادی کشورهای اروپایی را به احیای خدمت سربازی اجباری و افزایش مشوق‌های خدمت اختیاری در کنار افزایش قابل توجه بودجه دفاعی واداشته است.

در همه این سال‌هایی که جنگ اوکراین ادامه داشته، صنایع اسلحه‌سازی متنفع شده اند و به بهانه درگیری نظامی احتمالی در اروپا سود کلانی به دست آوردند اما آنچه در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفت این بود که جریان خرید و فروش اسلحه مشروعیت یافت و شکلی قانونی و آشکاری به خود گرفت. کشورها آشکارا به شکل رسمی و قانونی سلاح می‌خرند و تشویق به تجارت این کالای مرگبار جهان را در معرض خطری قرار داده که کمتر به آن پرداخته می‌شود.

تسلیح اروپا، دیپلماسی تسلیحاتی و اهمیت صنایع نظامی این قاره به گفتمان روز اروپائیان راه یافته و صنعتی که سال‌ها شهرت بدی داشت «سفیدشویی» می‌شود. افزایش تولید سلاح و در ادامه رواج معامله آن، سلاح را به کالایی عادی تبدیل کرده است؛ روندی که کریستوف واسینسکی، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه آزد بلژیک از آن با عنوان «کالاشدگی» اسلحه یاد می‌کند.

وی در کتاب «اسلحه: کالاشدگی و ایجاد جهانی خطرناک»، لفاظی‌ها در حمایت از گسترش تسلیحات را به چالش می‌کشد و بر خطرناک بودن این کالا تاکید می‌کند.

واسینسکی معتقد است: جنگ در اوکراین یک «ثروت بادآورده» را عاید صنایع نظامی کرد. برخی از کارشناسان این سلاح‌ها را به عنوان «زرادخانه دموکراسی» معرفی کردند؛ مفهومی به جا مانده از جنگ جهانی دوم برای توصیف تجارت اسلحه علیه آلمان نازی.

در حالی که وضعیت اوکراین و بی‌تعهدی آمریکا در قبال سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) می‌تواند واردات و صادرات سلاح برای دفاع از خود را نزد اروپائیان توجیه کند، این محقق در مورد اشتیاق برای خرید آنچه که با هدف آسیب رساندن و کشتن طراحی شده است، هشدار می‌دهد.

تارنمای خبری «ار. ت. ب. اف» بلژیک در گزارشی در مورد آرای این استاد روابط بین‌الملل، به نقل از وی نوشت: اینها (اسلحه) نه کالاهای معمولی هستند و نه اشیای جادویی. آنها مناقشات را حل نمی‌کنند؛ به عکس، هر چه سلاح بیشتری صادر کنیم، مناقشات را طولانی‌تر و جهانی خطرناک‌تر ایجاد می‌کنیم. ضروری است که به جای این کار به سیاست و دیپلماسی روی آوریم.

این صنعت نظامی است که نیاز به خرید بیشتر سلاح را تقویت می‌کند

واسینسکی با رد این تصور رایج که اروپا در صنایع نظامی از همسایگان و رقبای خود عقب مانده، معتقد است: کشورهای اروپایی دوبرابر روسیه برای نیروهای مسلح خود هزینه می‌کنند. در ۱۰ سال گذشته، بودجه‌های دفاعی در اتحادیه اروپا رو به افزایش بوده است.

وی افزود: چطور پس از ۱۰ سال افزایش قابل توجه بودجه دفاعی به ما گفته شود که تازه اکنون زمان مسلح شدن فرارسیده و باید مسلح شدن را آغاز کنیم؟ این امر سوالی جدی را ایجاد می‌کند.

این استاد روابط بین‌الملل با اشاره تاثیر صنایع جنگ‌افزاری بر سیاست خارجی کشورها، خاطر نشان کرد: به جای پرداختن به خطری که سلاح‌ها برای امنیت ایجاد می‌کنند، من بر منافع اقتصادی و روابط متقابل بین نیروهای مسلح و صنایع نظامی تاکید می‌کنم که سیاست‌های امنیتی را شکل می‌دهند.

به این ترتیب این اندیشمند بلژیکی «تأثیر قابل توجه لابی‌ها و اندیشکده‌های شرکت‌های تسلیحاتی» را که «گزارش‌های هشداردهنده‌ای مبنی بر لزوم مسلح شدن مجدد» برای مقامات دولتی در واشنگتن و همچنین بروکسل منتشر می‌کنند، برجسته می‌کند.

در پایتخت اروپا، آژانس دفاع اروپا روابط بسیار نزدیکی با صنایع تسلیحاتی و لابی‌گران آن، از جمله انجمن صنایع هوافضا، امنیتی و دفاعی اروپا (ASD) دارد که نماینده شرکت‌های بزرگی مانند داسو، تالس و سفران است.

واسینسکی خاطرنشان می‌کند: این آژانس به طور نظام‌مند گفتمانی را به نفع افزایش هزینه‌های خرید تسلیحات توسط نیروهای مسلح اروپا تولید می‌کند.

اسلحه‌ای که در سکوت به کشورهای اقتدارگرا فروخته می‌شود

تارنمای «ار ت ب اف» با پرسیدن این سوال که «آیا واقعاً به این تعداد سلاح که صنعت ادعا می‌کند نیاز داریم؟» به افزایش ظرفیت تولید صنایع جنگ‌افزاری تحت تاثیر درگیری در اوکراین و جاه‌طلبی‌های اروپا اشاره و عنوان می‌کند: گذار به اقتصاد زمان صلح می‌تواند عواقب نامطلوبی داشته باشد.

به گفته استاد دانشگاه آزاد بلژیک، در پایان جنگ سرد، غرب ظرفیت قابل توجهی برای تولید اسلحه داشت، اما دیگر نیازی به تجهیزات نظامی نبود و صنایع نظامی با صادرات سلاح به کشورهای بسیار اقتدارگرا، خود را نجات دادند.

به این ترتیب جنگ‌افزار از بخشی از دنیا به بخش دیگر منتقل می‌شود و چه بسا در جای دیگر برای ارتکاب جنایت استفاده شود و نه دفاع. همانطور که پیشتر تحقیقات رسانه‌ای، مانند تحقیقات رسانه برخط (Disclose) از قراردادهای دولت فرانسه با مصر و رژیم صهیونیستی پرده برداشت که در جریان این نقل و انتقالات از سلاح‌های فرانسه در نقض قوانین بین‌المللی استفاده شد.

واسینسکی می‌گوید: همان جنگنده‌های F-۱۶ که ما به اوکراین تحویل دادیم، توسط ارتش کشور دیگری برای بمباران‌های غیرقانونی استفاده شد.

وی ارائه فهرستی از سلاح‌هایی را خواستار شد که کشورهای اروپایی در حال حاضر در اختیار دارند و در ادامه بر اولویت دادن به دیپلماسی در برابر افزایش فروش اسلحه تاکید کرد.

کالاشدگی اسلحه بیش از هر چیز هشداری است برای آینده جهان؛ اسلحه نه یک کالای معمولی که ابزار کشتار است و خرید و فروش و انتقال آن هدفی جز آن را دنبال نمی‌کند.