پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی؛ کلید کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت زندگی

به گزارش رواج ۲۴ به نقل از -گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، باید به پیشگیری بیشتر از درمان توجه کرد. تجربه نشان داده که هزینه‌های درمان و بازتوانی آسیب‌های اجتماعی، از جمله اعتیاد، بسیار بالا است و نرخ بهبود آسیب‌دیدگان پایین است. از این رو، در دهه‌های اخیر، توجه به پیشگیری و آموزش‌های پیشگیرانه در دستور کار قرار گرفته است. این رویکرد به‌ویژه بر آموزش از سنین پایین و آگاه‌سازی خانواده‌ها تمرکز دارد، زیرا آنها نقش اساسی در شکل‌گیری شخصیت و تربیت فرزندان ایفا می‌کنند.

امروزه آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد و مشکلات روانی، از چالش‌های بزرگ جوامع به شمار می‌روند. در دنیای امروز، والدین باید نسبت به تربیت فرزندان خود مسئولیت‌پذیر باشند و توانایی ارائه آموزش‌ها و اطلاعات لازم برای پیشگیری از آسیب‌ها را داشته باشند. خانواده‌ها باید یاد بگیرند چگونه از همان ابتدا، در زمان‌های مختلف زندگی فرزندان، به آنها محبت کنند و محیطی امن و حمایتی ایجاد نمایند که فرزند برای برآورده کردن نیاز‌های عاطفی خود به فضای مجازی یا محیط‌های خطرناک پناه نبرد.

اما در دنیای امروز، بیشترین آموزش‌ها در مدارس و فضا‌های آموزشی می‌باشد. به‌ویژه در کشور ما، آموزش‌ها بیشتر به سمت آموختن دروس و مهارت‌های علمی متمرکز شده‌اند و فرصتی برای پرداختن به مسائل پیشگیرانه و آموزش‌های زندگی وجود ندارد. این در حالی است که خانواده‌ها باید به‌عنوان نهاد نخست تربیتی و آموزشی فرزندان، در این زمینه نقش‌آفرینی کنند. به همین دلیل، در بسیاری از برنامه‌های جدید، تمرکز بیشتر بر آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها است، چرا که اگر والدین بتوانند مهارت‌های پیشگیری و تربیتی را از همان لحظات اولیه زندگی فرزند یاد بگیرند، می‌توانند نقش مؤثری در کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا کنند.

اهمیت محبت کلامی و فضای حمایتی در خانواده

آگاهی‌رسانی به خانواده‌ها یکی از مهم‌ترین اقدامات در این مسیر است. در این برنامه‌ها، والدین به‌طور مستمر با اطلاعات جدید در خصوص نحوه تربیت فرزندان، برقراری ارتباط موثر و آموزش مهارت‌های زندگی آشنا می‌شوند. این نوع آموزش‌ها موجب می‌شود که والدین بتوانند به درستی به نیاز‌های روانی و اجتماعی فرزندان خود پاسخ دهند و محیطی گرم و حمایتی در خانه فراهم کنند که فرزند در آن احساس امنیت و آرامش کند.

یک نکته مهم در این زمینه، اهمیت محبت کلامی در فرزندپروری است. کودکان باید از والدین خود محبت و توجه کافی دریافت کنند. محبت کلامی، بغل کردن، بوسیدن و گوش دادن به صحبت‌های فرزند، همگی اجزای مهم فرزندپروری صحیح هستند که می‌تواند تأثیر زیادی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی داشته باشد. این مسئله برای جلوگیری از گرایش فرزندان به مواد مخدر و سایر آسیب‌ها بسیار ضروری است، زیرا در شرایطی که کودکان محبت و توجه کافی را در خانه تجربه می‌کنند، تمایل کمتری به جست‌وجوی این نیاز‌ها در بیرون از خانه دارند.

نقش رسانه‌ها در آگاهی‌رسانی به خانواده‌ها

در این راستا، رسانه‌ها می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. اگرچه برگزاری کلاس‌های حضوری و نشست‌های آموزشی برای خانواده‌ها می‌تواند مفید باشد، اما رسانه‌های جمعی به‌ویژه رسانه‌های مجازی توانایی انتقال اطلاعات به‌صورت گسترده‌تر و در دسترس‌تر را دارند. با استفاده از رسانه‌ها، می‌توان اطلاعات دقیق، علمی و به‌روز را به خانواده‌ها منتقل کرد و آگاهی عمومی را در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی افزایش داد. رسانه‌ها می‌توانند به‌صورت مداوم و تکراری اطلاعات را منتقل کنند، که این روند شبیه به تأثیر واکسن‌ها در بالا بردن سطح ایمنی بدن است.

اگرچه آموزش‌های رسانه‌ای و حضوری می‌تواند مؤثر باشد، اما والدین باید یاد بگیرند که در عمل چگونه محبت و حمایت خود را به فرزندانشان منتقل کنند. یکی از روش‌های مؤثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی، ایجاد فضای مشترک در خانواده است، مانند خوردن چند وعده غذایی در کنار یکدیگر و گوش دادن به حرف‌های فرزند. همین تعامل‌های کوچک و به‌ظاهر ساده می‌تواند به کاهش خطر اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی کمک کند.

در حالی که آگاهی از این مسائل در داخل خانه بسیار مهم است، باید توجه داشته باشیم که جامعه نیز باید فضای مناسبی برای رشد و تفریح کودکان و نوجوانان فراهم کند. در حال حاضر، یکی از چالش‌های عمده جامعه ما، کمبود فضا‌های مناسب برای فعالیت‌های ورزشی و اجتماعی برای نوجوانان و جوانان است. بسیاری از کودکان و نوجوانان در جامعه ما به دلیل کمبود منابع مالی یا عدم دسترسی به فضا‌های ورزشی و تفریحی سالم، به سمت مواد مخدر، قلیان و سیگار می‌روند. این امر در کنار عوامل دیگری مانند افزایش مواد مخدر جدید و روان‌گردان‌ها، از جمله تهدیدات مهمی است که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد.

فضا‌های اجتماعی و ورزشی؛ نیاز ضروری برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی

در حقیقت، کودکان و نوجوانان برای رشد سالم نیاز به تخلیه انرژی دارند و این امر باید در محیط‌های سالم و کنترل‌شده انجام شود. در بسیاری از جوامع، برای این منظور فعالیت‌های مختلف ورزشی، فرهنگی و تفریحی برای کودکان و نوجوانان به‌طور رایگان یا با هزینه کم در دسترس است. اما در کشور ما، هزینه‌های بالای فعالیت‌های ورزشی و تفریحی موجب شده است که بسیاری از خانواده‌ها از این امکانات بهره‌مند نشوند و فرزندانشان برای رفع نیاز‌های خود به سمت فعالیت‌های غیرمجاز مانند مصرف مواد مخدر کشیده شوند.

بنابراین، سیاست‌گذاران باید توجه بیشتری به تأمین نیاز‌های کودکان و نوجوانان در زمینه‌های اجتماعی، ورزشی و تفریحی داشته باشند. فعالیت‌های سالم برای تخلیه انرژی نوجوانان و ایجاد محیط‌های شاد و امن می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی، به‌ویژه اعتیاد، تأثیر بسزایی داشته باشد. همچنین، رسانه‌ها و نهاد‌های اجتماعی باید به‌طور مستمر به خانواده‌ها و جامعه اطلاعات لازم در خصوص پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را ارائه دهند.

در نهایت، باید اذعان داشت که پیشگیری از اعتیاد و دیگر آسیب‌های اجتماعی باید در اولویت قرار گیرد. از آنجا که هزینه‌های درمان بسیار بالا است و شانس موفقیت در بازتوانی و بهبود آسیب‌دیدگان پایین است، بهتر است به‌جای صرف منابع برای درمان، بر پیشگیری و آموزش سرمایه‌گذاری کنیم. با ارائه آموزش‌های مستمر به خانواده‌ها و فراهم کردن فضا‌های مناسب برای فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی، می‌توانیم آسیب‌های اجتماعی را کاهش داده و جامعه‌ای شادتر و سالم‌تر بسازیم.