نسل سوم یوز آسیایی در توران جان گرفت

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از خبرگزاری تسنیم، ثبت حضور توله‌یوزی از نسل سوم با نام «هرب» در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران، نه‌تنها یک موفقیت حفاظتی، بلکه پیام‌آور امیدی تازه برای بقای یوزپلنگ آسیایی است؛ گونه‌ای که ایران آخرین پناهگاه آن در جهان محسوب می‌شود.

دوربین‌های تله‌ای مؤسسه «میراث سبز پایدار» در پایش اخیر خود، تصویری از یک یوزماده جوان ثبت کردند که بر اساس تطبیق الگوی خال‌ها، «هرب» از تبار ماده‌یوزهای زادآور توران شناسایی شد. این کشف نشان‌دهنده تداوم چرخه تولیدمثل در جمعیت باقی‌مانده یوزهاست.
سعید یوسف‌پور در این خصوص اعلام کرد: در جریان پایش اخیر، دوربین‌های تله‌ای مؤسسه میراث سبز پایدار توانستند تصویری تازه از یک یوز آسیایی جوان در منطقه توران ثبت کنند.

وی توضیح داد: بررسی‌های کارشناسان و تطبیق دقیق الگوی خال‌ها نشان داده است فرد مشاهده‌شده یکی از ماده‌های جوان و بالغ شناخته‌شده در توران است که به‌عنوان توله نسل سوم یوز موسوم به هرب شناسایی می‌شود.

یوسف‌پور خاطرنشان کرد: این یوز جوان از تبار یکی از مهم‌ترین ماده‌های مؤثر و زادآور سال‌های گذشته بوده و اکنون به‌عنوان بخشی از ذخیره ژنتیکی منطقه معرفی می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: کارشناسان پروژه حفاظت از یوز آسیایی پس از بررسی دقیق تصاویر و مقایسه نقش خال‌ها، هویت این یوز را با اطمینان کامل تأیید کردند و مشخص شد که توله‌ماده ثبت‌شده همان نسل سوم هرب است.

هرب به‌عنوان بخشی از ذخیره ژنتیکی ارزشمند منطقه، نقش کلیدی در تقویت جمعیت یوزهای آسیایی دارد. زادآوری نسل سوم، احتمال مقاومت در برابر بیماری‌ها و انقراض را افزایش می‌دهد.

این موفقیت در پی احیای مجدد «پروژه حفاظت از یوز آسیایی» پس از ۶ سال توقف به‌دست آمده است. برنامه‌های جدید شامل پایش علمی، جذب نیروهای متخصص و همکاری با جوامع محلی بوده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان این اتفاق را امیدی تازه برای آینده یوز آسیایی در ایران دانست و گفت: این کشف نشانه‌ای روشن از تداوم چرخه زادآوری در زیستگاه‌های اصلی این گونه در کشور است.

به گفته وی، شناسایی یوزهای جوان به‌ویژه ماده‌ها می‌تواند در تحلیل روند جمعیتی و ارزیابی موفقیت‌های تولیدمثلی نقش کلیدی ایفا کند و در عین حال مسیر برنامه‌ریزی حفاظتی را دقیق‌تر سازد.

یوسف‌پور اضافه کرد: توله نسل سوم هرب یکی از جوان‌ترین ماده‌هایی است که در پایش سال ۱۴۰۴ شناسایی شده و ظرفیت بالایی برای تقویت ساختار جمعیتی یوز آسیایی در کشور دارد.

وی تأکید کرد: اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با همکاری گروه‌های علمی و سازمان‌های تخصصی، پایش‌های میدانی را با دقت بالا ادامه خواهد داد تا تصویر روشنی از وضعیت کنونی یوز آسیایی به‌دست آید و تصمیم‌های مدیریتی با پشتوانه علمی اتخاذ شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گفت: این رخداد می‌تواند آینده روشن‌تری برای یوز آسیایی رقم بزند و مسیر حفاظت از این گونه کمیاب را استوارتر سازد.

یوزهای آسیایی در دو دهه گذشته با تلفات شدیدی روبرو بوده‌اند. از ۶۸ یوز تلف‌شده، ۸۵ درصد عامل انسانی داشته و ۱۳ مورد تنها بر اثر تصادف در جاده‌ها از بین رفته‌اند.

ایمن‌سازی جاده‌های مرگباری مانند محور میامی-عباس‌آباد با نصب علائم هشدار، کاهش سرعت به ۹۰ کیلومتر و فنس‌کشی، از جمله اقدامات مؤثر در کاهش تلفات جاده‌ای بوده است.

خشکسالی‌های پیاپی و کاهش طعمه‌های طبیعی مانند آهو و جبیر، فشار مضاعفی بر یوزها وارد کرده است. برنامه‌های مدیریت آب و احیای مراتع در دست اجراست.

ورود دام و شتر به زیستگاه یوزها، منابع آبی و غذایی را محدود کرده است. اجرای «سامانه خرید عرفی» برای کاهش دام در نقاط حساس، گامی مثبت بوده است.

اگرچه طرح تکثیر در اسارت با شکست‌هایی همراه بوده، اما الگوهای جدید مانند ایجاد «ذخیره‌گاه نیمه‌طبیعی» با الهام از تجربیات آفریقای جنوبی در دست بررسی است.

ذخیره‌گاه توران با وسعت ۱/۸ میلیون هکتار، یکی از آخرین اکوسیستم‌های قابل زیست برای یوزهاست که میزبان گونه‌های دیگری مانند گور آسیایی و پلنگ ایرانی نیز هست.

جلب مشارکت عشایر و انجمن‌های محلی در حفاظت، از جمله راهبردهای موفقیت‌آمیز بوده است. برنامه‌های آموزشی و جبران خسارت دامداران در دستور کار قرار دارد.

استفاده از دوربین‌های پیشرفته، پهپادهای نظارتی و تحلیل داده‌های هوشمند، دقت پایش را افزایش داده و امکان شناسایی افراد جدید را فراهم کرده است.

با وجود این موفقیت، کارشناسان هشدار می‌دهند که جمعیت یوزها هنوز زیر ۳۰ فرد است و بدون اقدامات فوری، خطر انقراض جدی باقی است.

برآوردها نشان می‌دهد برای اجرای برنامه پنج‌ساله نجات یوز، سالانه به ۱/۵ همت (هزار میلیارد تومان) بودجه نیاز است که تاکنون محقق نشده است.

یوزپلنگ به‌عنوان نماد ملی ایران، نقش مهمی در آگاهی‌بخشی عمومی دارد. کمپین‌های آگاهی‌بخشی اخیر، مشارکت مردمی را افزایش داده است.

ایران می‌تواند با الهام از تجربه هند در وارد کردن یوز از آفریقا و برنامه‌های احیای گوزن زرد، مدل‌های ترکیبی حفاظت را اجرا کند.

ثبت «هرب» نه‌تنها یک دستاورد علمی، بلکه نماد مقاومت در برابر انقراض است. این موفقیت نشان می‌دهد با اراده ملی، فناوری و مشارکت مردمی، می‌توان امیدوار بود که یوزپلنگ آسیایی همچنان در دشت‌های ایران بدود.