فعال‌سازی مکانیسم ماشه مبنای حقوقی و قانونی ندارد

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از ایسنا، محمدرضا عارف در مراسم گرامیداشت روز ملی آمار و برنامه‌ریزی که در سالن غدیر سازمان برنامه و بودجه برگزار شد، با اشاره به اهمیت استفاده از دیدگاه‌های مدیران و کارشناسان سابق سازمان برنامه و بودجه، بیان کرد: شاید بهترین قدردانی از مدیران و کارشناسان سابق این باشد که بعد از پایان دوره خدمت، از فکر و تجربه آنها استفاده شود. شاید هم بدترین عقوبت، خانه‌نشینی یک کارشناس باشد. درخواست من این است که سازمان برنامه و بودجه یک اتاق فکر غیررسمی برای هم‌فکری مدیران و کارشناسان سابق تشکیل دهد.

معاون اول رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: بسیاری از دستاوردها و جهش‌های علمی در قرن ۲۰ و جهش‌های فناوری در قرن ۲۱ حاصل همین همفکری‌ها بوده است. ما هم در برنامه‌ریزی‌ها به تجربیات، نقطه نظرات و نقدهای جدی مدیران و کارشناسان سابق سازمان برنامه و بودجه نیازمندیم تا برنامه‌هایی تهیه کنیم که در تحقق آنها موفق باشیم.

وی خاطرنشان کرد: بیش از ۷۰ سال در کشورمان تاریخ برنامه‌ریزی داریم و ۶ برنامه قبل از انقلاب و ۷ برنامه هم بعد از انقلاب اسلامی نوشته شده است که اولین برنامه توسعه قبل از انقلاب و اولین برنامه بعد از انقلاب اسلامی اجرایی نشد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عده‌ای سازمان برنامه و بودجه را مخل فعالیت‌ها می‌دانستند که نتیجه این دیدگاه این شد که برنامه اول پیشرفت نوشته شد ولی ابلاغ نشد که باید تحلیل شود چرا این اتفاق افتاد.

عارف ادامه داد: باید بررسی کنیم علت اینکه نتوانستیم به اهداف برنامه‌های پیشرفت برسیم چه بوده است؟ در نشست‌های غیررسمی در اتاق فکری که تشکیل می شود، می‌توان بحث کرد که آیا رویکرد برنامه‌ها درست بوده است؟ اعتقاد ما این است که ایران به برنامه و راهبردهای درازمدت نیاز دارد در غیر این صورت برنامه‌ریزی‌ها سلیقه‌ای خواهد بود.

معاون اول رئیس‌جمهور همچنین گفت: داشتن برنامه فی‌النفسه ارزش دارد و به فعالیت‌ها سامان می‌دهد، اما نحوه تهیه برنامه‌ها هم اهمیت دارد و نباید در تهیه این برنامه‌ها بی‌جهت مطالبات را افزایش دهیم. یکی از اتفاقاتی که در دهه‌های گذشته رخ داده این بوده که ایده آرمانی یا خواسته زیبایی مطرح شده و برای ذی‌حقان مطالبه ایجاد شده است ولی در میدان عمل متوجه شده‌ایم امکان اجرایی شدن وجود ندارد یا حداکثر می‌توان ۲۰ درصد آن مطالبه را محقق کرد و ذی‌نفع هم ۸۰ درصد مطالبه‌گر شد.

وی با بیان اینکه اکنون دولتی مستقر است که به قانون‌مداری، ایجاد اجماع و اجرای برنامه هفتم پیشرفت اعتقاد دارد، گفت: ما معتقدیم اجرای قانون بد بهتر از بی‌قانونی است.

عارف با اشاره به اهمیت چگونگی تهیه برنامه‌های کشور، خاطرنشان کرد: این پرسش مطرح است که آیا یک نهاد به لحاظ قانونی حق دارد هر موضوعی را به قانون تبدیل کند؟ قانونگذار باید بیش از همه به حرمت قانون توجه کند زیرا در برخی موارد قانون وضع شده قابلیت اجرایی ندارد. قانون باید براساس امکانات، واقعیات و داده‌ها وضع شود.

معاون اول رئیس‌جمهور در ادامه با اشاره به شرایط روی کار آمدن دولت چهاردهم خاطرنشان کرد: ما از روز اول با جنگ مواجه بودیم و مهمان رسمی ما شهید شد. در این شرایط هنر دولت و سازمان برنامه و بودجه این بود که با اقدامات خود در کشور آرامش را برقرار کند. دولت برای شرایط جنگی برنامه داشت و آن برنامه را در آن ۱۲ روز اجرایی کرد. سازمان برنامه و بودجه هم به خوبی توانست منابع را در محل خود تخصیص دهد و عملکرد موفقی داشته باشد.

وی با بیان خاطره‌ای از دوران مسئولیت خود در سازمان برنامه و بودجه گفت: من پس از حضور در این سازمان خیلی زود به این نتیجه رسیدم که این سازمان نباید با سایر دستگاه‌ها رقابت داشته باشد. سازمان برنامه و بودجه مسئول تحقق برنامه پیشرفت کشور است و سایر دستگاه‌ها کارگزار این سازمان هستند و در واقع این سازمان باید در قبال میزان اجرایی شدن برنامه پاسخگو باشد. بنابراین ما رویکرد رفیق بودن با دستگاه‌ها را انتخاب کردیم و جواب هم گرفتیم و  برای اولین و آخرین بار به این موفقیت رسیدیم که آیین نامه‌های اجرایی بودجه سال ۱۳۸۰ در اسفند ۱۳۷۹ ابلاغ شد. امروز هم همین رویکرد در سازمان برنامه و بودجه دنبال می‌شود.

معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه در جنگ ۱۲ روزه با آرامش در حد مقدورات تخصیص‌های مناسب و به جا داشت و موفق عمل کرد. در آن ۱۲ روز شرایط به صورت لحظه‌ای رصد می‌شد که در کشور با کمبود مواجه نشویم.

عارف همچنین درادامه با تبریک روز آمار خاطرنشان کرد: آمار قلب یک سیستم برنامه‌ریزی است. آمار علمی است که اگر یک سیستم درست طراحی شده باشد، این علم به عملکرد آن سیستم کمک می‌کند. وظیفه سازمان برنامه و بودجه نیز طراحی یک سیستم بر اساس اسناد بالادستی است که ورودی آن سیستم، شرایط سال اول برنامه پیشرفت و خروجی آن شرایط کشور در سال آخر آن برنامه است.

وی تاکید کرد: آمار گاهی موجب می‌شود که در دستیابی به اهداف برنامه پیشرفت موفق نباشیم. برخی دلایل از جمله اعتقاد به نامحرم بودن مردم و یا خوشحال و راضی نگه داشتن مسئولان موجب می‌شود در داده‌ها تغییر ایجاد شود که این مسأله به کشور آسیب وارد می‌کند. به طور مثال اگر رشد اقصادی منفی یک درصد باشد اما برای خوشحال شدن مردم و راضی شدن دولت ۵ درصد اعلام شود، در سیستم ناپایداری ایجاد می‌کند.

معاون اول رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه دستکاری در آمار و داده‌ها موجب ایجاد مشکلات می‌شود، خاطرنشان کرد: کل تلاش یک کشور با دو شاخص رشد و تورم سنجیده می‌شود. اگر ورود سیستم یعنی داده‌ها واقعی باشد و سیستم درست طراحی شده باشد، عملکرد خوبی خواهد داشت.

عارف افزود: امروز نمی‌توانیم در مورد داده‌ها بگوییم که آنها به میزان مورد نیاز در دسترس نیستند. هرچه از داده لازم داشته باشیم امروز در اختیار است. هنر هوش مصنوعی پردازش در فضای نامحدود در زمان کوتاه است که این امکان خوبی به ما می‌دهد اما اگر دستکاری زیاد در داده انجام شود نتیجه خوبی نخواهیم گرفت.

وی همچنین گفت: مرکز آمار امروز در جایگاه اصلی خود قرار گرفته و باید حرف اول و آخر در هر گونه سنجشی را بزند مگر اینکه ملاحظات خاصی وجود داشته باشد، البته براساس توافقاتی که انجام شده بانک مرکزی هم آمار رشد و تورم را ارائه می‌دهد. در این سال‌ها رؤسای مرکز آمار افرادی کارشناس و خبره بودند و متوجه مسئولیت حساس خود که مسئولیت ملی و اجتماعی بوده است. ما اگر می‌توانستیم مرکز آمار را از دولت مستقل می‌کردیم ولی هنوز این برداشت وجود داد که داده مسأله‌ای حاکمیتی است.

معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه باید تلاش کنیم جایگاه مرکز آمار ارتقاء پیدا کند، تصریح کرد: از دستکاری آمار باید پرهیز شود زیرا مردم از طریق خریدهای روزانه خود متوجه این مسأله می‌شوند. داده‌های آلوده سیگنال‌های مخرب به درد برنامه‌ریزی نمی‌خورد و برنامه‌ها را به اهداف خود نمی‌رساند. راهبرد ما هم باید جلب اعتماد مردم باشد زیرا رمز موفقیت دولت، اعتماد مردم است و جنگ ۱۲ روزه بهترین نمونه برای این مسأله است زیرا دشمن می‌خواست به اتکای مردم پرونده حکومت را ببندد اما مردم به صحنه آمدند و اجازه این کار را به دشمن ندادند.

عارف در ادامه بیان کرد: مرکز آمار در تولید داده‌ها وسواس بیش از حد داشته باشد، اشکالی ندارد یک آمار در مقطعی منتشر نشود تا اگر مشکلی وجود دارد آن مشکل حل شود. اما با این حال نباید آمار منفی، مثبت جلوه داده شود.

وی همچنین با اشاره به اجرای موفقیت‌آمیز سال اول برنامه هفتم پیشرفت خاطرنشان کرد: آیین نامه‌های اصلی این برنامه نوشته شده و باید با جدیت اجرایی شدن آن را دنبال کنیم. همچنین باید گزارش‌های فصلی داشته باشیم تا مطمئن شویم برنامه هفتم پیشرفت در جهت اهداف تعیین شده در حال اجراست. از سویی باید اعداد دقیق برای سرمایه‌گذاری در کشور اعلام شود چون تاکنون اعداد مختلفی بر مبنای ریال، دلار و یورو اعلام شده است.

معاون اول رئیس‌جمهور همچنین گفت: دولت به اصلاحات ساختاری، تحدید تشکیلاتی و تحول اداری که در برنامه هفتم پیشرفت دیده شده است، تأکید دارد. ما اصلاحات ساختاری را دنبال می‌کنیم و از مجلس شورای اسلامی هم کمک می‌خواهیم این اصلاحات براساس قانون و برنامه هفتم پیشرفت اجرایی می‌شود زیرا اگر این اصلاحات انجام نشود شاید کل بودجه دستگاه‌ها صرف امورات جاری شود. دولت هم این اصلاح را از خودش شروع کرده و معاونت اجرایی رئیس‌جمهور، اصلاحات را از نهاد ریاست جمهوری آغاز کرده است. در شورای عالی اداری اصلاح ساختار یک نهاد تأیید شد اما شاید صد نامه برای من آمد در حالی که این اصلاحات براساس قانون در حال اجراست.

عارف با بیان اینکه دولت هم برای شرایط عادی و هم برای شرایط خاص برنامه دارد گفت: اگر دشمن دوباره شیطنتی کرد، ما برای آن شرایط برنامه داریم و کاملا آماده هستیم و نیروهای مسلح هم سیلی محکم‌تری به دشمن خواهند زد. ما برنامه لازم را تهیه کرده ایم و نگران خطای دشمن نیستیم.

وی همچنین با اشاره به موضوع مکانیسم ماشه گفت: اقدام سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه هیچ مبنای حقوقی و قانونی ندارد چون دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ به آنها اولتیماتوم داده بود که اگر برجام را اجرا نکنند، ایران هم تعهدات خود را اجرایی نمی‌کند. از نظر ما از روز ۲۶ مهر پرونده ایران در آژانس انرژی اتمی دیگر یک پرونده عادی است زیرا ما سلاح هسته‌ای نداریم و باید با ایران همانند کشورهایی که سلاح  هسته‌ای ندارند رفتار شود. ۲ عضو دارای حق وتو و برخی دیگر از اعضای شورای سازمان ملل هم همین نظر را دارند.

معاون اول رئیس‌جمهور افزود: اگر بخواهند به بهانه ماشه اقدامی انجام دهند ما نگران نیستیم؛ زیرا ما حتی از شرایط دور زدن تحریم‌ها هم عبور کردیم. اگرچه تحریم‌ها عوارضی دارد اما باید با اقدامات داخلی، آثار تحریم‌ها را کاهش داد.

عارف همچنین گفت: ما قبل از جنگ ۱۲ روزه به این نتیجه رسیدیم که باید در زمینه فناوری‌های نوین اقدامات بیشتری انجام دهیم و در این سه چهارماه گذشته در این زمینه پیشرفت‌های ناباورانه‌ای داشته‌ایم البته باید این مسیر را دنبال کرده و باید فناوری‌های پیشرفته را در اولویت قرار دهیم. رهبر معظم انقلاب تأکید داشتند در زمینه هوش مصنوعی باید جزو ۱۰ کشور اول دنیا باشیم که براساس تقسیم کار خوب ملی که بدون موازی کاری انجام شده می‌توانیم به این جایگاه و حتی جایگاه بهتری برسیم.

در این مراسم معاون اول رئیس‌جمهور همچنین از بخش‌های مختلف نمایشگاه سازمان برنامه و بودجه بازدید و از ۵ نفر  از مدیران و کارشناسان سابق این سازمان تقدیر کرد.