درصد ناشران ایران فقط پروانه نشر دارند

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از تسنیم ، گزارش اخیر مرکز آمار ایران از وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران که چندی پیش منتشر شده، به وضعیت بازار نشر طی هشت سال گذشته (۱۴۰۳ ـ ۱۳۹۶) پرداخته است.

رشد عناوین، کاهش شمارگان

براساس آمار منتشرشده در این گزارش، تعداد عناوین کتاب‌های منتشرشده در بازه زمانی ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۳، روند صعودی داشته است؛ به‌طوری که از ۹۹ هزار و ۱۵۵ عنوان در سال ۱۳۹۶ به ۱۱۶ هزار و ۶۵۴ عنوان رسیده است؛ یعنی ۱۷.۶۵ درصد رشد.

افزایش تعداد عناوین کتاب همواره یکی از نکات پررنگ در گزارش مدیران در دهه‌های مختلف بوده است؛ هرچند این موضوع نشان‌دهنده رنگارنگی بازار نشر است، اما بسیاری از کارشناسان و فعالان این بازار بر این باورند که میزان شمارگان، سنجش بهتری برای ارزیابی حوزه نشر است؛ موضوعی که در سال‌های گذشته روند کاهشی داشته و همواره به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اهل فرهنگ مطرح بوده است.

گزارش مرکز آمار نیز حکایت از کاهش ۲۵.۳۶درصدی شمارگان در بازه مورد نظر دارد. افزایش قیمت کتاب زیر سایه افزایش ملزومات چاپ از جمله کاغذ، کاهش سهم کتاب از سبد خانوار تحت تأثیر تورم و اوضاع اقتصادی از جمله دلایلی است که فعالان نشر از آن با عنوان عوامل تأثیرگذار بر شمارگان کتاب یاد می‌کنند.

ناشران خاموش بازار نشر

بخشی از این گزارش به تعداد ناشران فعال در بازار نشر اشاره دارد. طی دهه‌های اخیر به‌دلایل مختلف از جمله استفاده از کاغذ یارانه‌ای، بهره‌مندی از تسهیلات بانکی، استفاده از مشوق‌های دولتی و… برخی از افراد اقدام به دریافت پروانه نشر کرده‌ اما خروجی برای بازار نداشته‌ و نقشی در عرصه فرهنگ کشور ایفا نکرده‌اند.

براساس آمار منتشرشده در این گزارش، در سال ۱۴۰۳ از ۱۲ هزار و ۹۹۲ نفری که پروانه نشر دارند، تعداد هشت هزار و ۲۶ ناشر غیرفعال‌اند؛ به‌عبارت دیگر بیش از ۶۱ درصد از افراد دارای پروانه نشر، کوچک‌ترین سهمی از تولید محتوا در فضای فرهنگی ندارند.

افزایش تعداد ناشران غیرفعال از سال‌های پایانی دهه ۸۰ شروع شد و در دهه ۹۰ با رشد عجیبی ادامه داشت؛ به‌طوری که در سال ۱۳۹۶، از ۱۵ هزار و ۲۲۲ ناشری که پروانه نشر داشتند، تعداد ۱۰ هزار و ۹۱۶ ناشر غیرفعال‌ بودند، این میزان در سال ۱۳۹۷، به ۱۴ هزار و ۸۶۴ ناشر غیرفعال از ۱۹ هزار و ۲۹۶ ناشری رسید که پروانه نشر داشتند، این روند هرچند از سال ۱۳۹۹ به این سو کاهشی شده است اما در سال ۱۴۰۳ اندک رشدی را تجربه کرد.

افزایش سهم زنان از بازار نشر

از سوی دیگر، آمارها حکایت از حضور پررنگ‌تر زنان میان ناشران فعال دارد؛ به‌طوری که سهم آنها از ۹۶۷ نفر در سال ۱۳۹۶، به یک‌هزار و ۲۸۶ نفر در سال گذشته (۱۴۰۳) رسیده است. براساس این آمار، حضور زنان از سال ۱۴۰۰ به این سو در این عرصه پررنگ‌تر شده است و به‌نظر می‌رسد که سهم آنها از بازار نشر، روند صعودی خواهد داشت، همچنین سهم مردان از طیف ناشران فعال، از سه هزار و ۳۳۹ نفر در سال ۱۳۹۶، به سه هزار و ۶۸۰ نفر در سال ۱۴۰۳ رسیده است.

کاهش تعداد اعضای کتابخانه‌های مساجد

بخش دیگر این گزارش، به تعداد کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور و تعداد کتابخانه‌های مساجد می‌پردازد، براین‌اساس، تعداد کتابخانه‌های عمومی در سال ۱۳۹۶، سه هزار و ۴۲۶ کتابخانه با ۴۱ هزار و ۶۶۶ عنوان کتاب موجود بوده است که این میزان در سال ۱۴۰۳، به سه هزار و ۶۹۷ کتابخانه با ۵۲ هزار و ۹۴۱ عنوان کتاب رسیده است.

براساس این آمار، تعداد کتابخانه‌های مساجد طی هشت سال گذشته روند کاهشی را طی کرده است؛ به‌طوری که از هفت هزار و ۲۸۸ باب کتابخانه در مساجد در سال ۱۳۹۶، به هفت هزار و ۱۰۹ کتابخانه در سال ۱۴۰۳ رسیده است، همچنین تعداد اعضای کتابخانه‌های مساجد نیز با کاهش ۲۰.۲۱درصدی همراه بوده و از یک میلیون و ۳۰۶ هزار و ۱۷۵ عضو در سال ۱۳۹۶ به یک میلیون و چهل و دو هزار و ۲۳۳ نفر در سال ۱۴۰۳ رسیده است.