خشکسالی با چند بارش تمام نمی‌شود

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از  ایرنا، خشکسالی، زخمی عمیق بر پیکره سرزمین ما است، زخمی که سال‌هاست بر خاک خشکیده، رودخانه‌های خاموش و سفره‌های زیرزمینی تهی نقش بسته است، هر قطره باران که بر زمین می‌نشیند، همچون مرهمی کوچک بر این زخم بزرگ است و دل‌ها را به آینده‌ای روشن‌تر امیدوار می‌کند.

بارندگی‌های اخیر، صحنه‌هایی از زندگی دوباره را به چشم‌ها هدیه داد، رودخانه‌هایی که برای لحظه‌ای نفسی تازه کردند، دشت‌هایی که رنگ سبز را به یاد آوردند و مردمی که با لبخند به آسمان چشم دوختند، اما واقعیت این است که این بارش‌ها تنها بخشی از عطش زمین را فرو نشانده‌اند و هنوز فاصله زیادی تا جبران سال‌ها خشکسالی باقی مانده است.

کارشناسان می‌گویند که بارندگی‌های کوتاه‌مدت، هرچند ارزشمند، نمی‌توانند به‌تنهایی بحران کم‌آبی را پایان دهند، ذخایر سدها همچنان پایین‌تر از حد مطلوب‌ قرار دارند، سفره‌های زیرزمینی نیازمند سال‌ها تغذیه‌ هستند و الگوهای اقلیمی نشان می‌دهند که خشکسالی یک پدیده پایدار و طولانی‌ مدت است، بنابراین باران‌های اخیر بیشتر از آنکه راه‌حل باشند، یادآور این حقیقت‌ هستند که باید مدیریت منابع آب، صرفه‌جویی و تغییر سبک زندگی را جدی‌تر بگیریم.

این روزها، باران نه فقط یک پدیده طبیعی، بلکه نمادی از امید و هشدار است، امید به اینکه زمین هنوز زنده است و می‌تواند نفس بکشد و هشدار به اینکه اگر امروز برای آینده برنامه‌ریزی نکنیم، فردا حتی همین بارش‌های پراکنده نیز نمی‌توانند ما را از بحران نجات دهند.

علی ارواحی متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا درباره اینکه آیا با بارندگی های اخیر از خشکسالی عبور کرده و وارد ترسالی می شویم، گفت: بارندگی‌های اخیر به هیچ وجه به معنای عبور از خشکسالی یا ورود به ترسالی نیست همانطور که می دانید خشکسالی یک پدیده کوتاه مدت نیست که مثلاً با یک یا ۲ دوره بارش مناسب به اتمام برسد، واقعیت این است که با یک خشکسالی انباشتی و ساختاری مواجه بودیم و هستیم که نتیجه چندین سال کاهش بارش، افزایش دما و همزمان بهره‌برداری بیش از ظرفیت منابع بوده است.

وی افزود: یعنی در این سال‌هایی که ما با خشکسالی روبرو بودیم بهره برداری های ما با شرایط خشکسالی سازگار نبود متاسفانه شبیه به شرایط ترسالی ما بهره‌برداری کردیم و فشار مضاعفی را به آبخوان‌ها و ذخایر آبی وارد کردیم به همین دلیل دلیل می توان گفت که بارش‌های اخیر بیشتر یک وقفه موقت در روند خشکسالی ایجاد کرده اند و باعث تغییر رژیم اقلیمی در کشور نشده است.

وی درباره اینکه این بارندگی های اخیر کمبودهای چند سال گذشته را جبران کرده یا می‌کند توضیح داد: تا به الان این بارش‌ها کمبودها را جبران نکرده، واقعیت این است کسری که طی چند سال گذشته در آبخوان‌ها، مخازن سدها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها ایجاد شده بسیار عمیق تر از این است که صرف مثلاً دو یا سه رخداد بارشی انتظار داشته باشیم آن کسری جبران شود.

ارواحی ادامه داد: بخش عمده‌ای از بارش هایی که در چند روز اخیر اتفاق افتاده به سرعت به روان‌ آب تبدیل می شود که بخشی به دلیل اشباع نبودن خاک فرصت نفوذ موثر به آبخوان ها را پیدا نمی کنند، بنابراین می شود گفت که این بارش ها صرفاً کمی فشار را کاهش دادند اما هنوز جبران کننده بدهی آبی سال‌های گذشته نیستند.

وی اظهار کرد: در شرایط خشکسالی‌هایی که داشتیم فشار مضاعفی به آبخوان‌ها وارد کردیم و منابع آبی تجدیدپذیر به شدت تحت فشار قرار گرفتند بنابراین اکنون کسری قابل ملاحظه‌ای دارند پس نیاز است که این بارش ها تداوم داشته باشد و همزمان مدیریت و شکل حکمرانی ما در بحث آب تغییر کند آن موقع است که می شود امیدوار بود که به تدریج کسری آبی ما جبران شود.

تالاب ها با بارش های مقطعی احیا نمی شوند

متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی درباره اینکه بارندگی‌ها چه تاثیری بر وضعیت تالاب‌ها دارند گفت: در کوتاه مدت ممکن است سطح تراز برخی تالاب‌ها افزایش یابد که این روند موقتی خواهد بود یا درصدی از عرصه یک تالاب آبگیری شود و به لحاظ زیستی تا اندازه ای گرد و غبار کنترل شود حتی بتواند بر روحیه جوامعی که پیرامون آن تالاب زندگی می‌کنند اثر مثبتی داشته باشد، این اتفاقات ممکن است بیفتد اما اگر این بارش‌هایی که الان شاهد هستیم به حقابه پایدار تبدیل نشوند و مدیریت مصرف آب در بالا دست اصلاح نشود این شرایط بهبود نسبی خیلی گذرا خواهد بود و تالاب‌ها و دریاچه‌های ما با شروع فصل گرما به شدت دوباره وارد چرخه افت و خشکیدگی می شوند.

وی تاکید کرد: واقعیت این است که تالاب‌ها با بارش های مقطعی احیا نمی‌شوند بلکه احیای تالاب‌ها مستلزم جریان مداوم و مدیریت شده آب است، در این شرایط است که می‌توانیم امیدوار باشیم و می توانیم به لحاظ فنی بگوییم که تالاب احیا شده اما متاسفانه اشتباهی رخ می دهد و حتی برخی از کارشناسان و متخصصین، واژه های احیا و مرگ را راجع به یک اکوسیستم به درستی به کار نمی‌برند.

وی افزود: به عنوان مثال می‌بینیم وقتی در یک فصلی خشکیدگی برای یک تالاب رخ می دهد بلافاصله می گویند که مرگ یک تالاب اتفاق افتاده است در صورتی که درست نیست تا زمانی که امکان بازیابی آن اکوسیستم وجود دارد ما می توانیم بگوییم آن تالاب شرایط بحرانی پیدا کرده اما واژه مرگ برای زمانی است که دیگر قابلیت بازیابی را از دست داده باشد.

ارواحی ادامه داد: همینطور واژه احیا هم به درستی به کار برده نمی شود، صرف اینکه ممکن است چند بارش خوب اتفاق بیفتد و یک تالاب شرایط نسبی نسبتاً بهتری پیدا کند ، عنوان می شود که یک تالاب احیا شده است در حالی که احیا مستلزم جریان مداوم و مدیریت شده آب است که وارد یک تالاب شود و برای طولانی مدت ما شاهد شرایط پایداری در آن تالاب باشیم.