ضرورت نقش‌آفرینی ایران در تنش هند و پاکستان

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از ایرنا ، تنش میان هند و پاکستان پس از حمله مرگبار ۲۲ آوریل ۲۰۲۵ در منطقه پهلگام کشمیر، که منجر به کشته شدن ۲۶ گردشگر شد، به اوج خود رسید. این حمله، که هند آن را به گروه‌های مورد حمایت پاکستان نسبت داد، به تعلیق معاهده آب سند، کاهش روابط دیپلماتیک و تبادل آتش مرزی منجر شد.

در این میان، ایران با تکیه بر روابط تاریخی خود با هر دو کشور و موقعیت ژئوپلیتیکی‌اش، آمادگی خود را برای میانجیگری اعلام کرد. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با همتایان پاکستانی، بر اراده تهران برای ایفای نقش سازنده در کاهش این تنش‌ تأکید کردند و شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان از این ابتکار استقبال کرد.

در راستای این تلاش‌ها، سیدعباس عراقچی شامگاه یکشنبه (۴ مه ۲۰۲۵) عازم اسلام‌آباد شد و براساس اعلام اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در پایان هفته نیز به دهلی نو سفر خواهد کرد تا مذاکرات مستقیم برای میانجیگری را پیش ببرد.

میانجیگری ایران، با توجه به تجربه این کشور در مذاکرات منطقه‌ای و روابط متعادل با هند و پاکستان، می‌تواند فرصتی برای جلوگیری از تشدید درگیری در منطقه‌ای با دو قدرت هسته‌ای باشد، هرچند موفقیت آن به پذیرش هند و خویشتنداری طرفین بستگی دارد.

«عبدالمحمد طاهری» کارشناس مسائل شبه قاره هند در گفت‌وگو با ایرنا، در پاسخ به این سوال که در حالی که تنش میان هند و پاکستان هر روز ابعاد جدیدی به خود گرفته و در حال گسترش است، وزیر امور خارجه کشورمان عازم اسلام آباد شد و پس از آن راهی هند است؛ ارزیابی شما از ورود ایران به این تنش چیست، گفت: ماجرای هند و پاکستان ریشه‌ای تاریخی دارد و دست‌کم پنجاه سال است که ادامه یافته است. اکنون، مسئله به فعالیت گروه‌هایی مانند لشکر طیبه و دیگر گروه‌های مخالف در مناطق مرزی گره خورده و این بار به شکلی جدید و پیچیده‌تر بروز کرده است، به‌ویژه از آن‌رو که هر دو کشور دارای سلاح هسته‌ای هستند و مسائل روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شوند. شاید در ابتدا این مسئله قابل حل بود و بنده در همان روزهای نخست تاکید داشتم که اگر سازمان ملل همین حالا مداخله کند، مسئله می‌تواند حل شود.
وی ادامه داد: نکته مهم این است که تقریباً همه کشورهای مهم و تمامی کشورهای منطقه نسبت به این موضوع موضع‌گیری کرده‌اند. پاکستان با کشوری بزرگ دارای مرز مشترک درگیر است و بی‌تردید، حضور فعال دیپلماسی ما و نقش‌آفرینی وزیر محترم امور خارجه می‌تواند راهگشا باشد. این رفت‌وآمدها خود نشانه‌ای از حساسیت موضوع است. ما نمی‌توانیم نسبت به این مسئله بی‌تفاوت باشیم. احساس می‌شود که ماجرا از حالت سیاسی خارج شده و گاه به نظر می‌رسد به سمت نظامی شدن پیش می‌رود. هر دو کشور یکدیگر را تهدید می‌کنند و وقتی دولت‌ها به تهدید یکدیگر روی می‌آورند، نتیجه خوشایندی در پی نخواهد داشت. بنابراین، هرچند اکنون درگیر مسائل مربوط به آمریکا و رژیم صهیونیستی هستیم، اگر نتوانیم این موضوع را مدیریت کنیم، تبعات آن به ما نیز خواهد رسید. حضور فعال دیپلماتیک برای ما، بدون شک، ضروری است.
طاهری در پاسخ به این سوال که ضرورت ایفای نقش میانجیگری، پذیرش این نقش از سوی هر دو طرف درگیر است؛ آیا اسلام آباد و دهلی نو این نقش را سوی تهران می‌پذیرند، گفت: قطعا پذیرش این موضوع بیش از هند از سوی پاکستان وجود دارد و اسلام آباد بسیار امیدوار است که بتواند این تنش را از طریق همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران مدیریت کند. این در حالی است که هند شاید علاقمند به حضور آمریکا یا هند در این موضوع باشد. به هر صورت، ما با پاکستان روابط خوب و مشترکات فراوانی از جمله ارتباطات فرهنگی و لجستیکی داریم و نمی‌توانیم نسبت به خواست اسلام آباد بی‌تفاوت باشیم. با این حال هند تحت تأثیر جریان‌های دیگری نیز قرار دارد. همواره روابط ما با پاکستان در مقایسه با هند بهتر بوده است.

وی افزود: با توجه به اشتراکات مرزی و تشابهات دینی، مذهبی و گاه زبانی با پاکستان، طبیعی است که این کشور تمایل داشته باشد مسئله در داخل شبه‌قاره و میان مسلمانان حل شود، نه اینکه راه‌حل از خارج از مرزهای جهان اسلام ارائه گردد. من مطمئنم که پاکستانی‌ها با ما ارتباط برقرار خواهند کرد و تمایل دارند این همکاری شکل بگیرد، اما نسبت به نتیجه این موضوع چندان خوش‌بین نیستم.

این کارشناس مسائل شبه قاره هند در پاسخ به این سوال که شما فرمودید اگر در روزهای نخست این تنش شاهد ورود سازمان ملل متحد بودیم، کار به اینجا و تهدید نظامی نمی‌کشید، به اعتقاد شما چرا این ورود از سوی نهادهای بین المللی و کشورهای مهم صورت نگرفته است، گفت: همانطور که اشاره کردم، تنش مرزی میان پاکستان و هند سابقه طولانی دارد و در اکثر مواقع نیز دو طرف برای مدیریت آن موفق عمل کرده‌اند که شاید عدم توجه به آن در روزهای نخست ناشی از همین موضوع باشد که تصور نمی‌کردند تا این میزان پیچیده شود. با این حال اما شاهد حضور سازمان ملل هستیم که احتمالا در روزهای آینده به این منطقه نیرو اعزام خواهند کرد. با این حال موضوع تنش دو قدرت اتمی به خودی خود موضوع مهمی است که لازم است حتما با ورود نهادها و کشورهای مهم کنترل شود.متاسفم که بگویم سازمان ملل و شورای امنیت دیگر جایگاه گذشته را در مسائل و چالش‌های جهانی ندارند و نشانه و مصداق بارز آن نیز تداوم کشتار مردم فلسطین و تداوم حملات تجاوزکارانه به سوریه است که با سکوت این نهادها و کشورهای مهم دنیا همراه است.