بررسی ادعای تورم ۴۵.۳ درصدی شهریور ۱۴۰۴/ داده‌های رسمی چه می‌گویند؟

گروه راستی‌آزمایی، پایگاه تحلیلی‌_خبری رواج۲۴؛ روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی مفصل مدعی شده است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در شهریورماه ۱۴۰۴ با رسیدن به ۴۵.۳ درصد بالاترین سطح ۲۸ ماه اخیر را تجربه کرده است. این گزارش تاکید کرده که اگر روند نیمه نخست سال ادامه یابد، تورم تا پایان سال می‌تواند به حدود ۴۸ درصد برسد.

همچنین این روزنامه به فشار ویژه گروه خوراکی‌ها بر سفره خانوار اشاره کرده و اعلام کرده تورم این گروه در شهریور به ۵۷.۵ درصد رسیده و قیمت نان به‌عنوان اصلی‌ترین کالای مصرفی خانوار طی یک سال گذشته تقریباً دو برابر شده است. «دنیای اقتصاد» در بخش دیگری از گزارش خود ایران را در مقایسه با کشورهایی مانند ترکیه و آرژانتین، با نرخ تورم بالاتر معرفی کرده و افزایش سریع قیمت‌ها و نوسانات ارزی را به‌عنوان دلایل اصلی جهش تورم معرفی کرده است.

بررسی داده‌های رسمی ایران

برای ارزیابی صحت این ادعا، داده‌های مرکز آمار ایران مورد بررسی قرار گرفت. شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در فروردین ۱۴۰۴ عدد ۳۲۸.۱ را ثبت کرده که نسبت به فروردین ۱۴۰۳ حدود ۳۸.۹ درصد افزایش داشته است. تورم ماهانه در همان ماه برابر با ۳.۹ درصد بوده و تورم نقطه‌به‌نقطه خانوارها نیز ۳۸.۹ درصد گزارش شده است.

نرخ تورم سالانه دوازده ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۴ حدود ۳۳.۲ درصد بوده و بررسی گروه‌های اصلی کالاها نشان می‌دهد تورم ماهانه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات ۴.۲ درصد و کالاهای غیرخوراکی و خدمات ۳.۸ درصد بوده است. همچنین داده‌های مربوط به دهک‌های هزینه‌ای نشان می‌دهد دامنه تغییرات تورم سالانه از ۳۲.۱ درصد در دهک دوم تا ۳۳.۵ درصد در دهک نهم بوده و فاصله تورمی دهک‌ها تنها ۱.۴ واحد درصد گزارش شده است.

بررسی داده‌های اکونومیک

داده‌های اقتصادی نیمه نخست سال ۲۰۲۵ نیز روند صعودی تورم را تایید می‌کند. تورم نقطه‌به‌نقطه کل از سپتامبر تا اوت ۲۰۲۵ از ۳۱.۶ درصد به حدود ۴۴ درصد رسیده و CPI کل نیز از ۳۶۰.۲۰ در ژوئن به ۳۷۰.۵۰ در اوت افزایش یافته است که معادل رشد ۲.۹ درصدی است. CPI  بدون احتساب مواد غذایی و انرژی در همین بازه ۱.۲ درصد رشد کرده و گروه مواد غذایی ۲.۸ درصد افزایش قیمت داشته است. این داده‌ها نشان می‌دهد فشار تورمی عمدتاً در گروه خوراکی‌ها محسوس بوده و سایر گروه‌ها نیز افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.

مقایسه بین‌المللی؛ جایگاه ایران در برابر ترکیه

برای سنجش صحت این ادعا، بررسی تجربه کشورهای مشابه مفید است. به‌عنوان نمونه، ترکیه که در سال‌های گذشته تورم‌های بالای ۸۰ درصد را تجربه کرده بود، در سال ۲۰۲۵ موفق شد نرخ تورم سالانه خود را به حدود ۳۳ درصد کاهش دهد.

داده‌های رسمی نشان می‌دهد تورم سالانه این کشور در آگوست ۲۰۲۵ به ۳۲.۹۵ درصد رسیده که به‌مراتب پایین‌تر از سطح تورم ایران است. سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی ترکیه، افزایش نرخ بهره و کنترل نسبی نرخ ارز نقش تعیین‌کننده‌ای در این روند داشته است. این مقایسه نشان می‌دهد در حالی که همسایه غربی ایران مسیر کاهش تورم را طی می‌کند، نرخ تورم در ایران دوباره صعودی شده و جایگاه بالاتری در میان کشورهای با درآمد متوسط پیدا کرده است.

دلایل جهش تورم

تحلیلگران اقتصادی چند عامل اصلی را برای جهش تورم نیمه نخست سال معرفی می‌کنند، نوسانات ارزی که هزینه واردات و قیمت کالاهای اساسی را بالا برده، رشد سریع نقدینگی بدون تناسب با تولید و افزایش انتظارات تورمی ناشی از ریسک‌های سیاسی که رفتار مصرف‌کنندگان و فعالان اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است. این عوامل به‌ویژه فشار قیمت‌ها را در گروه خوراکی‌ها تشدید کرده و هزینه‌های خانوارها را افزایش داده است.

جمع‌بندی

بررسی داده‌های رسمی نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از ادعای روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره رکوردشکنی تورم نقطه‌به‌نقطه و فشار بر گروه خوراکی‌ها با واقعیت آماری همخوانی دارد. با این حال، برخی جزئیات مانند «دو برابر شدن قیمت نان» بیشتر جنبه توصیفی و رسانه‌ای دارد و برای تایید دقیق آن نیاز به داده‌های رسمی ماه شهریور است. همچنین پیش‌بینی تورم تا پایان سال تحت تأثیر متغیرهای سیاسی و اقتصادی بوده و نمی‌توان آن را قطعی دانست.

/// انتهای پیام