امارات امنیت خود را قربانی ماجراجویی‌ها نمی‌کند

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی رواج ۲۴ به نقل از ایرنا ، «تکرار یک ادعای بی‌اساس نسبت به بخشی از سرزمین یک کشور» همان کاری است که سران یا وزرای امور خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به تناوب در سال‌های اخیر آن را درباره جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس تکرار کرده‌ و هر بار با واکنش ایران مواجه شده‌اند. گزاره بالا هم بخشی از واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه به این ادعاهاست. «اسماعیل بقائی» ضمن رد ادعاهای مطرح شده در بیانیه اخیر این شورا با یادآوری حاکمیت مؤثر، مستمر و بلامنازع ایران بر این سه جزیره در طی قرون متمادی تصریح کرد تکرار یک ادعای بی‌اساس نسبت به بخشی از سرزمین یک کشور تغییری در واقعیت‌های جغرافیایی و تاریخی نمی‌دهد و از حیث حقوقی نیز هیچ حقی برای ادعاکننده ایجاد نمی‌کند.

سران شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه خود مدعی شدند که جزایر متعلق به امارات است و درباره ساخت‌و ساز و توسعه این مناطق از سوی ایران ابراز نگرانی کردند. این ادعاها و تکرار آن از سوی شورای همکاری خلیج فارس با اهداف و انگیزه‌هایی صورت می‌گیرد که نیازمند بررسی و تامل است. منظور تحلیل نشانه‌های تاریخی در رد این ادعاها از یک سو و نیز اهداف و دلایل طرح آن‌ها با «کوروش احمدی» دیپلمات پیشین و تحلیلگر مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداختیم.

براساس شواهد تاریخی ادعای امارات کاملا بی اساس است

دیپلمات پیشین کشورمان درباره پیشینه ادعاهای سران شورای همکاری خلیج فارس و امارات پیرامون جزایر سه‌گانه ایرانی توضیح داد: امارات طرح ادعاهایی در مورد این جزایر را عمدتا از سال ۱۹۹۲ آغاز کرده است. سابقه این ادعاها به ادعای انگلیس از ۱۹۰۳ به بعد بر می گردد. در آن سال انگلیس از دو شیخ شارجه و راس الخیمه خواست تا پرچم خود را در جزایر ابوموسی و تنب بزرگ و کوچک نصب کنند و مدعی مالکیت آن شوند. اسناد از محرمانه خارج شده انگلیس نشان می دهد که سرهنگ کمبال که نماینده مقیم انگلیس در خلیج فارس بود، بعد از کسب دستور از لندن با کشتی به این دو شیخ نشین مراجعه می کند و دو شیخ را با پرچم هایی که توسط انگلیس طراحی شده بودند، به جزایر می برد و در این جزایر قرار می دهد. این در حالی است که انگلیس در اسناد متعدد و چند نقشه رسمی دولت انگلیس حاکمیت ایران بر این جزایر را تصدیق کرده بود. از جمله در یک نقشه تهیه شده توسط وزارت جنگ انگلیس که توسط وزیر مختار انگلیس و با یادداشت رسمی به عنوان هدیه ملکه انگلیس به ناصرالدین شاه در ۱۸۸۸ تقدیم شده بود و در آرشیو ایران موجود است، جزایر سه گانه به رنگ قلمرو ایران رنگ آمیزی شده بودند.

احمدی ادامه داد: کمتر از یک سال بعد در آوریل ۱۹۰۴ ماموران ایرانی این دو پرچم ناشناس را دور انداخته و پرچم ایران را دوباره نصب می کنند. انگلیس چون شیوخ عرب را مطابق عهدنامه ۱۸۹۲ تحت الحمایه خود داشت، قصدش این بود که از طریق ادعای تعلق جزایر خلیج فارس به این شیوخ کنترل این جزایر را در اختیار بگیرد و از آنها برای استقرار نیرو و گشت های دریایی استفاده کند. مشابه این ادعا توسط انگلیس در مورد اکثر دیگر جزایر ایرانی هم مطرح شد و البته به جایی نرسید. انگلیس در نشست شورای امنیت در ۹ دسامبر ۱۹۷۱ از این ادعای خود عدول کرد و به رغم اصرار نماینده عراق حاضر به طرح دوباره ادعا نشد.

وی با اشاره به اینکه در یک دوره ۲۰ ساله بعداز اعاده حاکمیت ایران بر این جزایر در آذر ۱۳۵۰ امارات ادعایی بر این جزایر نداشت، توضیح داد: با استقرار آمریکا در خلیج فارس بعد از جنگ کویت، امارات طرح این ادعاها را از سر گرفت و تقریبا همه ساله آن را ادامه داده است. البته در دو یا سه سال بعد از ۱۳۷۶ و بهبود روابط ایران و کشورهای عربی خلیج فارس، طرح این ادعاها یا مسکوت ماند یا بسیار رقیق و گذرا مطرح شد و بنابراین قطعا ادعای امارات مطلقا و کاملا بی اساس است.

هیچ کشوری مطلقا هیچ مذاکره‌ای درباره قلمرو خود انجام نمی‌دهد

تحلیلگر مسائل بین‌الملل درباره ریشه نگرانی امارات از ساخت و ساز در جزایر ایرانی که در بیانیه شورای همکاری آمده است، تاکید کرد: طبعا اینکه ایران در قلمرو خود چه کاری انجام می دهد یا نمی دهد تنها به خودش مربوط است و کشورهای خارجی حق مداخله در امور داخلی ایران را ندارند.

احمدی همچنین درباره درخواست مذاکره از ایران پیرامون این جزایر گفت: هیچ کشوری مطلقا هیچ مذاکره‌ای در مورد بخشی از قلمرو خود با هیچ کشور خارجی انجام نمی دهد. اساسا چنین رسمی و سابقه‌ای در روابط بین الملل وجود ندارد. البته از آنجا که در آستانه خروج انگلیس از خلیج فارس و اعاده حاکمیت ایران بر سه جزیره ایرانی، یک یادداشت تفاهم بین ایران و امیر شارجه مورد توافق قرار گرفت و از جمله توافق شد که ساکنان اماراتی ابوموسی در صورت تمایل همچنان در آن جزیره سکونت داشته باشند، ایران در یک دوره‌ای اعلام آمادگی می کرد که در مورد امور مربوطه به سکونت این اتباع اماراتی و به طور کلی امور مربوط به یادداشت تفاهم با مسئولین شارجه یا اماراتی گفت‌وگو داشته باشد.

وی افزود: با توجه به برخوردهای خصمانه مقامات اماراتی در مورد این سه جزیره نمی دانم که آیا آن اعلام آمادگی از سوی مقامات ایرانی همچنان به قوت خود باقی است یا خیر. البته می دانم که ایران به مسئولیت های خود در قبال اتباع اماراتی مقیم ابوموسی عمل می کند.

ایران هرگز بخشی از قلمرو خود را به نظر یک نهاد فراملی واگذار نمی کند

دیپلمات پیشین کشورمان همچنین درباره تهدید به شکایت به مجامع بین‌المللی و تبعات احتمالی آن برای ایران هم گفت: در ارتباط با دعاوی ترافعی بین المللی، دیوان بین المللی دادگستری صلاحیت رسیدگی دارد. اما مطابق اساسنامه این دیوان دولت ها در صورت رضایت طرفین یک اختلاف می‌توانند خواستار رسیدگی توسط دیوان شوند. به‌رغم دست کاملا پر ایران از نظر اسناد مدارک دال بر حقانیت تاریخی، بدیهی است که ایران هرگز بخشی از قلمرو خود را به نظر یک نهاد فراملی واگذار نمی کند و نباید بکند. از سوی دیگر، تا آنجا که به امور قلمرویی و ارضی و مرزی برمی گردد، ایران صلاحیت اجباری دیوان را نپذیرفته است. در تئوری تنها امکانی که ممکن است امارات داشته باشد این است که از شورای امنیت بخواهد که در چارچوب بند ۳ ماده ۳۶ منشور ملل متحد به طرفین برای رجوع به دیوان بین المللی دادگستری توصیه کند.

احمدی با اشاره به اینکه پس از شکایت چهار کشور عربی (عراق، لیبی، یمن جنوبی و الجزایر) در ۳ دسامبر ۱۹۷۱ در ارتباط با اعاده حاکمیت ایران بر سه جزیره به شورای امنیت و بعد از برگزاری یک نشست در ۹ دسامبر موضوع مسکوت ماند، توضیح داد: این موضوع همچنان در دستور کار شورای امنیت باقی است. حتی اگر شورا حاضر به رسیدگی به چنین شکایتی شود و رایی هم دایر به توصیه به دو طرف برای رجوع به دیوان یا بررسی امکان رجوع به دیوان صادر شود، این رای در چارچوب فصل شش منشور خواهد بود و جنبه توصیه‌ای خواهد داشت و ایران طبعا الزامی به پذیرش آن نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه موضوع توصیه حتی در همین حد هم بسیار بعید است؛ گفت: چون سوابق شورای امنیت نشان می دهد که به ندرت چنین اقدامی توسط این شورا انجام شده است. تنها موارد شامل قضیه کانال کورفو بین انگلیس و آلبانی در سال ۱۹۴۷ و اختلافی بین انگلیس و فرانسه بر سر دو جزیره در سال ۱۹۵۱ می شود.

بعید است که امارات امنیت و رونق اقتصادی خود را قربانی ماجراجویی‌ها کند

تحلیلگر مسائل بین‌الملل درباره امکان درگیری نظامی بر سر جزایر هم گفت: بسیار بعید است که امارات بخواهد امنیت خود و رونق اقتصادی خود را قربانی چنین ماجراجویی هایی بکند. البته متاسفانه با توجه به این تصوری که در سطح بین المللی مبنی بر ضعف ایران شکل گرفته، ممکن است مقامات اماراتی نیز دچار توهم شده باشند. امارات ممکن است دچار این توهم هم شده باشد که در شرایطی که روابط ایران با غرب و آمریکا بسیار تیره است و در معرض تهدید اسرائیل قرار دارد و چین و روسیه هم از موضع امارات در مورد سه جزیره حمایت کرده اند، ممکن است بتواند از سکوت برخی از این قدرت ها و از حمایت‌های اطلاعاتی و لجستیک و مشاوره‌ای برخی دیگر بهره مند شود. به هر حال تهدید علیه امنیت ملی و حاکمیت ملی و تمامیت ارضی بزرگترین تهدیدی است که می‌تواند متوجه یک کشور باشد و حتی اگر در حد یک درصد هم که باشد، نباید نادیده گرفته شود و با ساده انگاری به آن برخورد شود.

احمدی در تحلیل حمایت برخی از کشورها از بیانیه‌ها و ادعاهای امارات گفت: متاسفانه ریشه این حمایت ها به مشکلات سیاست خارجی ما باز می‌گردد و هیچ ربطی با ماهیت و وزانت ادعاهای بی اساس امارات ندارد. حمایت کاملا غیرعادی و نابخرانه اتحادیه اروپا از امارات در اکتبر ۲۰۲۴ و اکتبر ۲۰۲۵ و لحن بسیار تند و غیرعادی آن قبل از آنکه ربطی مواضع امارات داشته باشد، ناشی از تیرگی شدید روابط ایران و اروپا در ارتباط با تجاوز روسیه به اوکراین دارد. حمایت چین و روسیه از موضع امارات که به ترتیب در دسامبر ۲۰۲۲ و ژوئیه ۲۰۲۳ انجام شد و در فاصله یک سال تکرار شد، نیز متاسفانه ریشه در عدم توازن در سیاست خارجی ما دارد.

وی تصریح کرد: اساسا کشورها در ارتباط با اختلاف ارضی بین دو کشور مداخله نمی کنند. مشکل این است که چین و روسیه ایران را تحصیل حاصل تصور و فکر می کنند در ارتباط با ایران با رقابت رقبای غربی خود مواجه نیستند و به هر شکل که رفتار کنند، خطری از جهت متمایل شدن ایران به رقبای غربی آنها وجود نخواهد داشت و در نتیجه اولویت را به جلب نظر دیگر کشورهای منطقه و توازن با غربی ها در آن کشورها می دهند. قطعا این حمایت ها به ضرر ایران است و می تواند بیشتر مشوق امارات در ادامه مسیر اشتباهش باشد. تنها راه ایران نیز برای ساکت کردن امارات ایجاد توازن در سیاست خارجی خود است.

احمدی درباره نوع واکنش تهران در برابر این ادعاها و اقدامات هم گفت: در صورت برقراری توازن در سیاست خارجی هم در سطح بین المللی و هم در سطح منطقه‌ای امارات به سرعت حامیان خود را از دست خواهد داد و ساکت خواهد شد. مشکل ما با امارات یک مشکل حقوقی نیست، بلکه مشکلی است که ناشی از سیاست خارجی ما است. مادام که این نوع خاص از سیاست خارجی که ما داریم، ادامه داشته باشد،گستاخی امارات ماندگار خواهد بود و بر میزان آن افزوده خواهد شد.